Historia
Kościół św. Michała zbudowany został w XIII wieku. Prawdopodobnie w XIV stuleciu powiększono go o kruchtę, jeszcze w XIV lub w XV wieku o wieżę, zaś około połowy XVI wieku o kaplicę rodową Kemeysów zamieszkałych w Cefn Mably. W 1887 roku budowla przeszła gruntowną wiktoriańską renowację, poprzedzoną uszkodzeniem zabytku w trakcie pożaru.
Architektura
W swej najstarszej XIII-wiecznej formie kościół był bardzo prostą budowlą wzniesioną z nieobrobionego piaskowca na planie prostokąta, bez wydzielonego zewnętrznie z bryły prezbiterium. Przypuszczalnie oświetlały go wówczas dość wąskie okna zwieńczone ostrołukami lub trójliściami, a wejście prowadziło od strony południowej, gdzie z czasem dostawiono gotycką kruchtę.
Wieża usytuowana na osi elewacji zachodniej nawy dobudowana została prawdopodobnie w XIV wieku, lecz w XV stuleciu zwieńczono ją typowym dla walijskich kościołów blankowanym przedpiersiem, osadzonym na wystających z lica ścian wspornikach. Do narożnika południowo – wschodniego wieży dostawiono ryzalitową wieżyczkę na klatkę schodową, lecz z niewiadomych powodów osiągnęła ona jedynie wysokość sięgającą drugiej kondygnacji. W przyziemiu wieży umieszczono kruchtę, dostępną XV-wiecznym profilowanym portalem.
W połowie XVI wieku do południowej ściany korpusu dobudowana została kaplica na planie zbliżonym do kwadratu, przykryta dwuspadowym dachem z kalenicą usytuowaną prostopadle do osi kościoła. Jej elewacje przepruto dwoma oknami: dwudzielnym wschodnim i trójdzielnym południowym, nad okapnikiem którego umieszczono zegar słoneczny. Obydwa okna otrzymały profilowane ościerza zamknięte u góry bardzo lekko zaznaczonymi ostrołukami.
Wejście do kaplicy umieszczono w części prezbiterialnej, tuż za XV-wieczną przegrodą lektorium, które oddzielało nawę (część dostępną dla świeckich) od sanktuarium (część dostępna wyłącznie dla kapłanów). Lektorium zaopatrzono w typowy dla walijskich i angielskich kościołów balkon (galerię), do którego wiodły schody osadzone w grubości muru południowego. Nawę od prezbiterium rozdzielała także wysoka, ostrołucznie zamknięta arkada tęczy o profilowanej archiwolcie. Podobna lecz niższa arkada o bardziej spłaszczonym ostrołuku otwierała się z nawy na podwieżową kruchtę.
Stan obecny
Kościół w Michaleston y Fedw szczęśliwie uniknął większych nowożytnych przekształceń. Wymieniona została jedynie część okien (wschodnia triada, wszystkie północne i południowe okna w części nawowej, zachodnie okno w wieży), a niektóre zachowano lecz odnowiono (dwa południowe w części prezbiterialnej, dwa okna w kaplicy). Wewnątrz prezbiterium kościoła dojrzeć można wczesnogotyckie armarium, pierwotny, dziś zamurowany portal północny, arkadę tęczy i arkadę podwieżową oraz XV-wieczną (choć odnawianą) więźbę dachową po stronie wschodniej. Kolebka nad częścią nawową jest już w całości wynikiem XIX-wiecznej renowacji.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Parish Church of St Michael A Grade II* Listed Building in Michaelstone-y-Fedw (Llanfihangel-y-Fedw), Newport.