Historia
Niewielki gródek Llysun prawdopodobnie zbudowany został w XII wieku, w okresie kiedy okoliczne ziemie znajdowały się jeszcze pod dominacją rodowitych władców walijskich. O ufundowaniu przez walijską społeczność świadczyłaby między innymi nazwa, pochodząca od llys – dwór lub pałac. Gródek nie został ani razu odnotowany w źródłach pisanych, nie wiadomo więc jak długo funkcjonował i z jakiego powodu został zniszczony lub porzucony.
Architektura
Gródek zbudowano na granicy równiny zalewowej rzeki Banwy, po jej północnej stronie, przy czym w średniowieczu koryto znajdowało się w bliskiej odległości założenia. W celu jego budowy z naturalnego grzbietu uformowano dwa ziemne kopce: wyższy po stronie wschodniej, z grubsza okrągły w planie, oraz nieco niższy po zachodniej stronie, na rzucie owalu. Oba kopce rozdzielono przekopem, kolejny, płytki przekop umieszczono również od strony zachodniej, gdzie najpewniej znajdował się wjazd, wiodący z wywyższonego fragmentu terenu, przypuszczalnie niewielkiego przygródka o wymiarach 13 x 26 metrów.
Wschodni kopiec o średnicy około 20 metrów i wysokości około 4 metrów został spłaszczony na szczycie, gdzie platformę o średnicy jedynie 4 metrów prawdopodobnie wykorzystano pod budowę niewielkiej wieży o konstrukcji słupowej, raczej o funkcji obserwacyjno – ostrzegawczej niż obronnej, a już na pewno nie mieszkalnej. Prowadzić musiała do niej kładka lub drewniany most z zachodniego kopca.
Niższy kopiec o wysokości około 2 metrów posiadał w planie wymiary około 8 x 12 metrów, stanowiąc miejsce usytuowania głównej budowli mieszkalnej gródka, przypuszczalnie otoczonej palisadą wzdłuż krawędzi stoków wzniesienia. Wydaje się, iż była to pojedyncza, duża budowla mieszkalna, a nie grupa mniejszych zabudowań, prawdopodobnie w typie domostwa z aulą (hall), dużym pomieszczeniem reprezentacyjnym z centralnym paleniskiem i mniejszą izbą mieszkalna z boku.
Stan obecny
Obecnie dobrze widoczne są dwa kopce ziemne, porośnięte kilkoma drzewami i otoczone współczesnym ogrodzeniem. Oprócz niego wejście na teren Llysun utrudniać może fakt znajdowania się na prywatnej działce, choć pagórki są dobrze widoczne z pobliskiej drogi. Zabytek jest silnie zagrożony działaniami erozyjnymi oraz wypasem owiec.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Davis P.R., Towers of Defiance. The Castles & Fortifications of the Princes of Wales, Talybont 2021.
Salter M., The castles of Mid Wales, Malvern 2001.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions of Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments of the County of Montgomery, London 1911.
Watson S., Llysun Motte Mg072, Llanerfyl Survey and Recording, Welshpool 2013.