Historia
Wiejskie domostwo Garn w pobliżu Llanychaer prawdopodobnie powstało w późnym średniowieczu, choć na początku XVII wieku zostało przebudowane. W 1603 roku odnotowano, iż było w posiadaniu niejakiego Thomasa Batemana. Kolejne prace modernizacyjne i renowacje prowadzono w XIX i na początku XX wieku.
Architektura
Dom wzniesiony został na planie nieregularnego, wydłużonego czworoboku zbliżonego do prostokąta, z dłuższymi bokami mniej więcej na linii północ – południe. Bryłę urozmaicały ryzality: dwa dość płytkie, umieszczone obok siebie w elewacji zachodniej oraz nieco bardziej wystający w ścianie wschodniej. Te pierwsze mieściły okno oraz masywny komin, w górnej części cylindryczny w przekroju (charakterystyczny element Garn). Korpus domostwa zwieńczony został dwuspadowym, pierwotnie krytym strzechą dachem, opartym na kamiennych szczytach przy krótszych bokach.
Wnętrze domostwa pierwotnie posiadało klasyczny dla średniowiecza podział na trzy główne pomieszczenia ułożone w jednym trakcie (co charakterystyczne wydzielone kamiennymi ścianami, a nie drewnianymi lub szkieletowymi ściankami). Typowe dla walijskich domostw było wejście do budynku, osadzone z dwóch stron poprzecznego w stosunku do dłuższej osi budynku korytarza. Korytarz ten prawdopodobnie pierwotnie oddzielony był jakiegoś rodzaju drewnianą przegrodą od pomieszczenia południowego, na północy natomiast odgrodzony był murowaną ścianą od głównej komnaty dziennej (hall). Taki układ był dla odmiany czymś rzadkim, gdyż najczęściej korytarze wejściowe, choć oddzielane przegrodami, stanowiły część auli (hall), a nie zwykłych pomieszczeń.
Środkowe pomieszczenie ogrzewano kominkiem osadzonym w ścianie zachodniej, naprzeciwko którego najpewniej pierwotnie znajdowało się okno. Od wschodu aula połączona była z ryzalitowym aneksem (prawdopodobnie rodzajem spiżarni lub magazynu), na północy zaś z trzecim pomieszczeniem. Jako, iż do tego ostatniego prowadziły dwa portale, przypuszczać można, iż dzielone było ono pierwotnie przepierzeniem na dwie izby. Południowa część domu otrzymała także drugą kondygnację, wypełnioną jedną lub dwoma nieogrzewanymi izbami. Było to możliwe dzięki nachyleniu terenu, które wymusiło wyższe mury budynku po stronie południowej.
Stan obecny
Garn stanowi dziś rzadki przykład wiejskiego domostwa średniej szlachty z charakterystycznym okrągłym kominem, unikalnym na terenie Pembrokeshire. Dom jest obecnie własnością prywatną, przez co zwiedzanie jego wnętrz najpewniej nie jest możliwe. Południowa część domu w okresie nowożytnym została znacznie przebudowana, poszerzeniu uległ ryzalit wschodni, a okna zostały wymienione w XX wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Smith P., Houses of the Welsh Countryside. A Study in Historical Geography, London 1988.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Y Garn A Grade II Listed Building in Cwm Gwaun, Pembrokeshire.