Historia
Kościół św Rhychwyna w Llanrhychwyn powstał prawdopodobnie w XII wieku jako niewielka kaplica. W XV wieku, a następnie ponownie w XVI stuleciu został on rozbudowany i powiększony z fundacji Maredudda ab Ieuana. W XVIII wieku przeprowadzono pierwsze modyfikacje nowożytne w kształcie i rozmieszczeniu okien oraz portali. Renowacja i niewielkie modyfikacje zostały przeprowadzone w XIX stuleciu.
Architektura
Wyjątkowo dla średniowiecznych kościołów, świątynia w Llanrhychwyn nie została zorientowane względem stron świata, tak by mieć ołtarz i prezbiterium skierowane ku wschodowi, lecz krótsze boki usytuowano na południowym – zachodzie i północnym – wschodzie. Być może spowodowane to było ukształtowaniem terenu. Pierwotnie w XII wieku kościół był bardzo prostą budowlą salową na planie prostokąta, z wejściem tradycyjnie umieszczonym w zachodniej części ściany południowej. Utworzono tam prosty portal o półkolistym zamknięciu.
W XV wieku korpus kościoła przedłużono ku wschodowi o część prezbiterialną, będącą tej samej szerokości co nawa i zamkniętą prostą ścianą. Na początku XVI wieku od północy dobudowano drugą nawę o długości równej ze starszą częścią, tak że całość nadal miała w planie kształt prostokąta o wymiarach 11,6 x 8,8 metra. Obie nawy przykryte zostały osobnymi dachami dwuspadowymi.
Wewnątrz obie nawy rozdzieliły proste i masywne, czworoboczne filary z kwadratowymi bazami i niskimi kapitelami, podtrzymujące drewnianą, otwartą więźbę dachową. W nawie południowej utworzona została ona w XV wieku po przedłużeniu kościoła. Jej krokwie połączono jętkami podtrzymywanymi przez proste, pozbawione zdobień zastrzały. Nie zastosowano ciągłych płatwi, jedynie krótki odcinek dźwigający pojedynczą krokwię. Więźbę nawy północnej utworzono podobną, ale osadzoną na płatwiach z wiatrownicami zdobionymi symetrycznie łukami.
Stan obecny
Obecnie kościół składa się z dwóch bliźniaczych, prostokątnych w planie naw, z których południowo – wschodnia pochodzi z XV wieku i zawiera w sobie fragmenty najstarszej kaplicy, a północno – zachodnia została dobudowana w XVI wieku. Średniowieczna więźba dachowa zachowanego do dziś kościoła należy do jednej z najstarszych zachowanych na terenie Walii. Ponadto w niektórych oknach zachowały się witraże z XV-XVII wieku. W kościele znajduje się także kamienna, dość prymitywna chrzcielnica z XII/XIII wieku. Późnośredniowieczne okna w nawie południowo – wschodniej w większości zostały powiększone i przekształcone, natomiast zachowały się w nawie północnej, choć tamtejszy portal północny przekształcono W XVIII wieku w okno.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Caernarvonshire, volume I: east, the Cantref of Arllechwedd and the Commote of Creuddyn, London 1956.
Wooding J., Yates N., A Guide to the churches and chapels of Wales, Cardiff 2011.