Historia
Kościół św. Iestyna (Justinusa) od którego nazwę uzyskała osada, zbudowany został w późnych latach XIV wieku, najpewniej na miejscu starszej świątyni romańskiej, na co wskazywałaby umieszczona w nim XII-wieczna chrzcielnica. Ewentualnie korpus kościoła zbudowany został właśnie we wczesnym średniowieczu, a w XIV wieku powiększono go o południową kaplicę. W XV wieku na skutek jeszcze jednej rozbudowy dostawiona została kruchta, zaś na przełomie XV i XVI wieku całość poddana została późnogotyckiej przebudowie, w trakcie której wymieniono część detali architektonicznych. Jak większość średniowiecznych kościołów walijskich, kościół św. Iestyna poddany został wiktoriańskiej renowacji w drugiej połowie XIX wieku. Ostatnie większe prace remontowe miały w nim miejsce w 1954 roku.
Architektura
Kościół pierwotnie był małą i prostą budowlą salową na planie prostokąta o wymiarach 11,6 x 4,7 metra, bez wydzielonego strukturalnie prezbiterium. Jeszcze w XIV wieku powiększono go o kaplicę południową (w literaturze angielskiej określaną jako transept), zbudowaną na planie czworoboku wielkości 5,5 x 4,6 metra, a w kolejnym stuleciu wejście po południowej stronie nawy poprzedzono kruchtą. Kaplica przykryta została dachem dwuspadowym naciągniętym na dwuspadowy dach korpusu. Ten ostatni w zachodniej części, nad trójkątnym szczytem, wyposażono w małą dzwonnicę.
U schyłku średniowiecza wejście do wnętrza prowadziło przez półkoliście zamknięty portal południowy, osadzony w trójbocznym, profilowanym obramieniu, z narożnikami wypełnionymi trójkątnymi, ozdobnymi wgłębieniami. Nie wiadomo czy funkcjonowało wówczas jeszcze pierwotne wejście zachodnie. Największe i najbardziej ozdobne okno tradycyjnie oświetlało korpus od strony wschodniej. Otrzymało ostrołuczne zwieńczenie, archiwoltę ujętą także ostrołucznym okapnikiem, oraz późnogotycki maswerk z motywami pięcioliści.
Wewnątrz kościół przykryto otwartą więźbą dachową, zarówno nad korpusem jak i kaplicą oraz kruchtą. Kaplicę otwarto na część prezbiterialną kościoła w bardzo prosty sposób, bez kamiennej arkady, jedynie przy użyciu masywnej belki osadzonej pod krokwiami na murze korpusu.
Stan obecny
Kościół pomimo nowożytnych prac remontowych i modernizacyjnych zachował późnogotycką formę. Oryginalny jest portal w kruchcie z około 1500 roku, starszy portal zachodni (obecnie zamurowany), okno wschodnie w części prezbiterialnej, dzwonnica nad szczytem korpusu oraz część elementów więźby dachowej. Mocno odnowione zostało okno południowe i wschodnie kaplicy, choć przetrwały oryginalne fragmenty ich ościeży, natomiast proste okno północne jest w całości współczesne. Silnie restaurowana była kruchta, choć przy użyciu także elementów średniowiecznych. Wewnątrz obejrzeć można XII-wieczną chrzcielnicę oraz XIV-wieczną płytę nagrobną z wizerunkiem św. Iestyna.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of North Wales, Malvern 1993.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient Monuments in Anglesey, London 1937.