Historia
Początki kościoła w Llanfynydd sięgać mogły XIII wieku, jednak został on gruntownie przebudowany na początku XV stulecia, kiedy to wzniesiona została wieża, oraz na przełomie XV i XVI wieku, gdy dobudowana została nawa północna wraz z kaplicą. W XVII wieku przeprowadzano już jedynie mniejsze prace modernizacyjne i remontowe, zaś główną wiktoriańską renowację przeprowadzono w 1861 roku. W jej trakcie odkryto na niektórych murach ślady ognia po nieznanym ze źródeł pisanych pożarze.
Architektura
Kościół pierwotnie składał się z nawy głównej założonej na planie wydłużonego prostokąta, oraz nieco węższego i dużo krótszego prezbiterium po stronie wschodniej, także wzniesionego na rzucie prostokąta. Na skutek późnośredniowiecznej rozbudowy dostawiona została czworoboczna wieża po stronie zachodniej, a następnie nawa północna, nieco węższa niż nawa główna i zakończona na wysokości prezbiterium kaplicą, która od zewnątrz nie została wyróżniona z bryły.
Wieżę posadowiono na ściętym cokole zwieńczonym gzymsem, który od zachodu przerwano ostrołucznym portalem wejściowym. Osadzony został on w płytkiej czworobocznej niszy, zamkniętej u góry w charakterystyczny sposób wspornikami. Na podobnych wspornikach osadzono także blankowane, wysokie przedpiersie wieży. Spiralna klatka schodowa nie została wysunięta w postaci ryzalitu, lecz w całości osadzona w grubości muru północno – wschodniego narożnika wieży.
Wewnątrz korpusu nawę północną otwarto na nawę główną czterema ostrołucznymi arkadami, natomiast pojedynczymi szerokimi arkadami połączono kaplicę północną z prezbiterium i prezbiterium z nawą główną. Te dwie ostatnie części oddzielone były popularną w późnośredniowiecznej Walii i Anglii drewnianą przegrodą lektorium. Posiadała ona górny balkon, czy też galerię, dostępną poprzez schody osadzone w dobudowanym na przełomie XV i XVI wieku ryzalicie, wysuniętym ze ściany południowej nawy głównej. Przyziemie wieży utworzyło kruchtę łączącą zachodni portal z nawą.
Stan obecny
Kościół zachował układ otrzymany pod koniec średniowiecza, lecz jak w większości walijskich świątyń wiele pierwotnych detali architektonicznych wymienionych zostało w trakcie nowożytnych renowacji. Oryginalne dwu i trójdzielne okna z końca XV wieku zachowały się w ścianach wschodniej i północnej nawy bocznej i jej kaplicy oraz w nawie głównej i niektóre w wieży. Przekształcone zostały natomiast wszystkie otwory w prezbiterium. Wewnątrz wschodnia część nawy północnej oddzielona jest dziś nowożytną ścianą od kaplicy. Drewniana kolebka ponad nawą główną i prezbiterium pochodzi z XIX wieku, natomiast więźba dachowa nad nawą północną pochodzi z okresu późnego średniowiecza, z małymi uzupełnieniami nowożytnymi.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of South-West Wales, Malvern 2003.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, V County of Carmarthen, London 1917.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Church of St Egwad A Grade II* Listed Building in Llanfynydd, Carmarthenshire.