Llanfrothen – kościół św Brothena

Historia

   Zgodnie z tradycją pierwszy kościół został zbudowany w Llanfrothen na miejscu pustelni założonej pod koniec VI wieku przez świętego Brothena, rzekomo jednego z siedmiu synów legendarnego księcia Heliga ap Glanawga. Świątynia murowana powstała w XIII wieku, natomiast w XV wieku podczas remontu została ponownie zadaszona. Południowa kruchta i mała dzwonnica zostały prawdopodobnie dodane w XVII stuleciu. Kościół został gruntownie odnowiony w 1844 roku, kiedy to zainstalowano nowe okna w nawie. Remont z 1870 roku miał już mniejszy wpływ na wygląd budowli i wiązał się przede wszystkim z wyłożeniem posadzki płytkami.

Architektura

   Kościół wzniesiono na pochyłym terenie u podstawy wysokiego wzgórza, dlatego jego posadzka nachylona została w kierunku wschód – zachód. Budowla początkowo składała się tylko z prostokątnej nawy i prezbiterium, tworzących jednolity korpus o długości około 20 metrów i szerokości 6 metrów. Jako że prezbiterium nie zostało wyodrębnione architektonicznie, całość przykryta była wspólnym dachem dwuspadowym, od wschodu i zachodu opartym na trójkątnych szczytach. Pokrycie dachu stanowić mógł w średniowieczu łupek lub zwykła strzecha.
   Wejścia umieszczono w zachodniej części korpusu, w ścianie północnej i południowej, gdzie utworzono ostrołuczne portale z cienkich, ustawionych pionowo klińców. Ponadto elewacje kościoła przeprute były niedużymi, wąskimi oknami lancetowatymi, w ścianie wschodniej ułożonymi w formie piramidalnej triady, być może wzorowanej na kościołach cysterskich. Podobnie jak portale, okna wykonane zostały bez użycia ciosów, a jedynie przy wykorzystaniu starannie dobranego i opracowanego od strony lica materiału budowlanego, jaki był używany do budowy murów.
   
Wewnątrz elewacje kościoła pokryto barwnymi polichromiami, a pomiędzy nawą a prezbiterium umieszczono dębowe lektorium, rozdzielające część kościoła przeznaczoną dla świeckich od części kapłańskiej. Jak na walijskie standardy późnego średniowiecza, była to konstrukcja lekka, pozbawiona piętra z górną galerią, w miejscu którego położono jedynie zdobioną belkę tęczy. Nad całością kościoła rozpięto otartą więźbę dachową z lekko zaokrąglonymi jętkami.

Stan obecny

   Południowa kruchta obecnego kościoła jest dodatkiem nowożytnym. Przetrwały obydwa oryginalne portale wejściowe z XIII wieku, chociaż południowy został otynkowany, a północny jest zamurowany. Zachowały się także pierwotne okna w ścianie wschodniej i zachodniej. Pozostałe zostały przekształcone w XIX stuleciu. Wewnątrz kościoła widoczne są ślady ściennych polichromii, późnośredniowieczna więźba dachowa i XV-wieczna chrzcielnica. Datowanie lektorium wykazało, że drewno użyte do jego produkcji pochodziło z drzew ściętych między 1496 a 1506 rokiem.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Haslam R., Orbach J., Voelcker A., The buildings of Wales, Gwynedd, London 2009.
Salter M., The old parish churches of North Wales, Malvern 1993.

Wooding J., Yates N., A Guide to the churches and chapels of Wales, Cardiff 2011.