Historia
Pierwszy drewniano – ziemny zamek w Llandovery, typu motte and bailey, został wzniesiony około 1116 roku przez normańskiego rycerza Richarda Fitz Pons, jednego z baronów których energię angielsku król skierował w celu podboju walijskiego terytorium. Brał on udział w zdobywaniu regionu Brecon przez Bernarda de Neufmarché pod koniec XI wieku, po czym postanowił zająć własny kawałek ziemi, zabezpieczony zamkiem Llandovery, usytuowanym w centrum biegu ważnych szlaków łączących Dyfed z Powys. We wspomnianym 1116 roku król Henryk I potwierdził mu władztwo Cantref Bychan.
W XII wieku zamek był wielokrotnie atakowany przez walijskich książąt Deheubarth. Angielski król Henryk II zdając sobie sprawę z jego strategicznego położenia przejął warownię i w latach 1159-1161 sfinansował odbudowę po zniszczeniach z 1158 roku, lecz już w 1162 roku zamek zniszczył Rhys ap Gruffydd. W 1210 roku właścicielem Llandovery został Walijczyk Rhys Grug, który uzyskał zamek dzięki porozumieniu z królem Janem. Niedługo później Jan zwrócił się przeciwko Rhysowi i w 1213 roku zaczął wspierać roszczenia Rhysa Leauanca do Dinefwr i Llandovery. Trzy lata później w trakcie podziału dóbr po zmarłym władcy Deheubarth, Rhysie ap Gruffydd, zamek uzyskał niejaki Maelgwn, lecz już w 1227 roku był on ponownie we władzy Rhysa Gruga. Dopiero w 1277 roku w trakcie wojny Edwarda I z Walią przeszedł na własność Anglików, z krótkim wyjątkiem kilku miesięcy w 1282 roku, kiedy Llandovery przejął Llywelyn Ostatni.
Po pokonaniu Walijczyków w latach 80-tych XIII wieku, zamek został nadany przez króla Edwarda I Janowi Giffard, pierwszemu baronowi Giffard, który prawdopodobnie przebudował go na obiekt murowany. W 1299 roku zamek przeszedł w ręce rodziny Audley z Helleigh, a następnie do rodu Touchet w XIV wieku. W 1403 roku został oblężony podczas walijskiego buntu Owaina Glyndŵra. Wtedy to w obecności króla Henryka IV na zamku został stracony sympatyk Glyndŵra o nazwisku Llewelyn ap Gruffudd Fychan, który celowo zmylił marsz angielskich oddziałów. W 1532 roku zamek został spalony w trakcie buntu Hywela ap Rhysa i od tamtego czasu pozostawiony w ruinie.
Architektura
Zamek wzniesiony został na wzgórzu o wysokości około 13 metrów i średnicy 18 metrów, na zachodnim brzegu rzeki Bran, pośród jej licznych dopływów i nieco na północ od ujścia do rzeki Tywi. Od końca XIII wieku składał się z obwodu murów obronnych wzmocnionych od zachodu masywną półokrągłą wieżą o średnicy 10,5 metra. W dolnej, usytuowanej na pochyłości stoku części, posiadała ona typowy dla anglo-normańskich donżonów ukośny cokół. Dolna kondygnacja, zaopatrzona jedynie w otwór strzelecki pełniła rolę magazynowo – obronną, zaś zaopatrzone w latrynę pierwsze piętro być może było już mieszkalne. Nie ma pewności czy połączony z wieżą obwód murów stanowił zadaszoną budowlę, czy też znajdował się tam miniaturowy dziedziniec. Po stronie północnej w długości obwodu znajdowała się mała, półkolista od strony zewnętrznej wieża, ale z wnętrzem czworobocznym. W jej środku znajdowała się studnia. Na wschód od wzniesienia znajdowało się półkoliste w planie podzamcze, prawdopodobnie wypełnione drewnianą lub szachulcową zabudową gospodarczą.
Stan obecny
Do czasów współczesnych przetrwała duża część półokrągłej wieży oraz położony obok, po stronie północnej fragment muru obronnego z mniejszą wieżą półkolistą o czworobocznym wnętrzu. Wstęp na teren zamku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kenyon J., The medieval castles of Wales, Cardiff 2010.
Salter M., The castles of South-West Wales, Malvern 1996.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Wales and Monmouthshire, V County of Carmarthen, London 1917.