Historia
Kościół św. Cadoca w Llancarfan został wzniesiony pod koniec XII lub na początku XIII wieku. Był jednym z kilku w Walii poświęconych św. Cadocowi, ale uważa się że to właśnie w Llancarfan święty służył jako opat. W latach 1284-1307 świątynię przebudowano, prawdopodobnie wówczas wznosząc wieżę. Dalsze prace także w późniejszym okresie XIV wieku, kiedy to wybudowano nawę południową. W XV stuleciu natomiast kościół został wewnątrz ozdobiony ściennymi freskami i powiększony o kruchtę, a jego okna zostały przekształcone na późnogotyckie. Podobno wyposażony był także we wspaniały witraż w oknie prezbiterium, lecz w XVII wieku mieszkaniec wsi o nazwisku Whitton Bush zniszczył je, wielokrotnie uderzając i krzycząc: „Precz z dziwką babilońską!”. W latach 1887-1888 kościół odnowiono oraz przebudowano zachodnią wieżę.
Architektura
Kościół u schyłku średniowiecza składał się z prostokątnej w planie nawy głównej, krótszego i węższego, prostokątnego prezbiterium po stronie wschodniej oraz nawy południowej o długości prawie równej łącznie nawie głównej i prezbiterium. Od strony zachodniej znajdowała się wieża z przełomu XIII i XIV wieku, zwieńczona przedpiersiem osadzonym na wystających wspornikach i krenelażem. Od strony południowej przed portalem wejściowym wzniesiono kruchtę.
Wewnatrz obie nawy i prezbiterium zwieńczono drewnianymi stropami kolebkowymi z XV stulecia. Zachodnią część południowej nawy, czyli późniejszej kaplicy Raglana, od części wschodniej oddzieliło XV-wieczne lektorium. Pierwotnie lektorium oddzielało także nawę główną od prezbiterium, ze schodami osadzonymi w murze północnym, które wiodły na balkon przegrody. Nawa południowa na nawę otwarta została czterema ostrołucznymi arkadami opartymi na wielobocznych filarach, zaś na prezbiterium trzema arkadami. Pojedynczą ostrołuczną arkadą osadzoną na wspornikach otwierała się na nawę podwieżowa kruchta.
Ściany kościoła ozdobione zostały późnośredniowiecznymi freskami przedstawiającymi siedem grzechów, śmierć Gallanta oraz świętego Jerzego i smoka. Od XV wieku oświetlały je duże ostrołuczne, dwudzielne okna z laskowaniem w kształcie litery Y, większe okna trójdzielne oraz największe, okazałe okno pięciodzielne, osadzone nietypowo w północnej ścianie prezbiterium.
Stan obecny
Kościół w Llancarfan jest dziś jedną z najcenniejszych parafialnych budowli regionu Glamorgan, oznaczoną najwyższą klasą w trójstopniowej skali określającej walijskie zabytki. Zawdzięcza to brakowi poważniejszych przekształceń nowożytnych, zachowanemu późnośredniowiecznemu, oryginalnemu układowi oraz wielu pierwotnym detalom architektonicznym (maswerki okienne, portale, rzeźbione maski). Cennym zabytkiem są również freski ścienne, uchodzące za jedne z najlepiej zachowanych w całej Wielkiej Brytanii. Pośród nich wizerunek świętego Jerzego i smoka to najbardziej kompletny malunek o tej tematyce w Walii.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Wooding J., Yates N., A Guide to the churches and chapels of Wales, Cardiff 2011.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, St Cadoc’s Parish Church. A Grade I Listed Building in Llancarfan, Vale of Glamorgan.