Historia
Kościół św Jana w Llanblethian został wzniesiony w XII wieku, kiedy to wybudowano nawę i prezbiterium. Wówczas świątynia była w posiadaniu opactwa Tewkesbury. W XIV wieku powiększono ją o południowe ramię transeptu, czy też kaplicę, a kulminacją rozbudowy było dodanie w 1477 roku wieży z fundacji lady Anne Neville, żony Ryszarda, księcia Gloucester, późniejszego króla Anglii Ryszarda III. W latach 90-tych XIX wieku kościół przeszedł renowację, w trakcie której odnowiono wnętrza i usunięto oryginalne tynki ścienne, pozostawiając surowe mury. Pozytywną stroną tych prac było ukazanie dębowego stropu, chociaż część średniowiecznych belek musiała zostać wymieniona. Podczas prac konserwatorskich otwarto także kryptę pod zakrystią i odkryto szczątki około 200 ciał. Nie wiadomo, czy krypta została wykorzystana jako ossuarium dla ciał przeniesionych z cmentarza, czy też była miejscem masowego miejsca pochówku z jakiegoś tragicznego wydarzenia historycznego.
Architektura
Kościół pierwotnie składał się z prostokątnej w planie, mocno wydłużonej nawy, oraz węższego, prawie kwadratowego prezbiterium po stronie wschodniej. W XIV wieku budowla powiększona została o obszerną kaplicę po południowej stronie nawy, mieszczącą wewnątrz kryptę. W okresie tym kościół oświetlały wysokie, lecz dość wąskie okna zamknięte trójliśćmi oraz ostrymi łukami.
W XV wieku od zachodu kościół zamknęła wyniosła, czworoboczna wieża. Otrzymała wygląd dość nietypowy dla regionu Glamorgan, a bardziej charakterystyczny dla terenów Kornwalii. W narożach wzmocniono ją wielouskokowymi przyporami, klatkę schodową umieszczono w narożniku północno – wschodnim a zwieńczono ozdobnym krenelażem i czterema sterczynami. Przedpiersie osadzono na gzymsie, podobny gzyms rozdzielił też elewacje wieży na dwie części. Trzeci gzyms poprowadzono w połowie wysokości profilowanego, ostrołucznego portalu wejściowego osadzonego w przyziemiu ściany zachodniej.
Pod koniec średniowiecza bryła kościoła powiększyła się również o kruchtę po południowej stronie, przystawioną do zachodniej ściany kaplicy. Wewnątrz w okresie tym w północno – wschodnim narożniku nawy wstawiono klatkę schodową wiodącą na balkon lektorium, które oddzielało zachodnią część kościoła od prezbiterium. Wnętrze oświetlały oprócz starych otworów także nowe, duże, ostrołuczne okna wypełnione maswerkami (wschodnia ściana prezbiterium, południowa ściana kaplicy) oraz dwudzielne okna zwieńczone pięcioliśćmi i w ośle grzbiety.
Stan obecny
Kościół św. Jana w Llanblethian należy do grupy najlepiej zachowanych średniowiecznych budowli sakralnych na terenie Glamorgan. Jego obecna bryła jest wynikiem prac budowlanych prowadzonych od XII do XV wieku, choć jak w większości walijskich kościołów część jego oryginalnych detali architektonicznych została wymieniona w okresie wiktoriańskim. Dotyczy to zwłaszcza okien w nawie oraz arkady tęczy między nawą a prezbiterium, a także więźby dachowej w prezbiterium (w nawie zachowała się późnośredniowieczna więźba, choć odnowiona w XIX stuleciu). Nie zachowała się również przegroda lektorium, po której pozostały schody wiodące na balkon.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, hurch of St John the Baptist. A Grade I Listed Building in Cowbridge, Vale of Glamorgan.
Strona internetowa wikipedia.org, Church of St John the Baptist, Llanblethian.