Historia
Kościół św. Marii i Bodfana został zbudowany w XIII wieku na miejscu wcześniejszej celtyckiej świątyni. Dobroczyńcą kościoła był Hywel ap Meredydd ap Cynan, lord Ardudwy, krewny walijskiego księcia i wodza Llywelyna Wielkiego i prawnuk króla Owaina Gwynedd. Budowla została gruntownie odrestaurowana w latach 1858-1860. Prace obejmowały całkowitą przebudowę fasady zachodniej i usunięcie północnej kaplicy. W tym czasie dodano też zakrystię zbudowaną na miejscu kaplicy i kruchtę.
Architektura
Kościół usytuowano na stoku opadającym łagodnie ku morzu po stronie zachodniej. Otrzymał on okazałą i rzadko spotykaną pośród walijskich świątyń parafialnych formę trójnawowej bazyliki o pięcioprzęsłowym korpusie z bardzo długim prezbiterium na planie prostokąta po stronie wschodniej. Z powodu formy terenu prezbiterium dostawiono nieco niesymetrycznie i wyżej niż korpus, musiało być więc dostępne za pomocą kilku stopni. Od nawy głównej oddzieliła je także wczesnogotycka arkada tęczy o lekko zarysowanym ostrołuku i kapitelach zdobionych dekoracją roślinną. W XVI wieku od strony północnej do prezbiterium przystawiono niedużą kaplicę.
Wejście do nawy umieszczono w zachodniej części ściany południowej we wczesnogotyckim portalu zbudowanym z piaskowca. Otrzymał on lekko ostrołuczną archiwoltę, profilowaną dziewięcioma wałkami przedzielanymi wklęskami, opartą na płaskorzeźbionych kapitelach i półkolistych kolumienkach osadzonych na cokole. Boczne kolumienki stanowiły przedłużeniem wałków archiwolty, wklęską archiwolty odpowiadały zaś wgłębienia między kolumienkami, dzięki czemu całość uzyskała elegancką i symetryczną formę.
Wewnątrz korpusu przestrzeń charakteryzowała się bardzo szeroką nawą główną w porównaniu do dużo węższych naw bocznych. Każdą z naw bocznych oddzieliło od nawy głównej pięć ostrołucznych, profilowanych arkad wczesnogotyckich, opartych na dość masywnych, cylindrycznych kolumnach z płaskimi kapitelami, zdobionych motywami roślinnymi. Oświetlenie kościoła w przeważającej części zapewniały nieduże lancetowate okna, które jedynie w części prezbiterialnej były nieco wyższe. Wyjątkiem było także dwudzielne południowe okno w prezbiterium.
Stan obecny
Kościół w Llanaber uchodzi dziś za najlepiej zachowaną XIII-wieczną budowlę sakralną na terenie północnej Walii. Modyfikacje nowożytne ograniczyły się do przekształcenia północnej kaplicy na zakrystię, dostawienia południowej kruchty i dwóch przypór przy fasadzie zachodniej. Drewniany strop zarówno w nawie jak i w prezbiterium, pochodzi z XV/XVI wieku. W północno-zachodnim rogu kościoła znajduje się para wczesnośredniowiecznych kamieni z wyrytymi napisami, być może pochodzącymi z V lub VI wieku. Wewnątrz zobaczyć także można XIV-wieczną chrzcielnicę.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Salter M., The old parish churches of North Wales, Malvern 1993.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient Monuments in Wales and Monmouthshire. County of Merioneth, London 1921.
Wooding J., Yates N., A Guide to the churches and chapels of Wales, Cardiff 2011.
Strona internetowa britishlistedbuildings.co.uk, Parish Church of Saint Mary and Saint Bodfan. A Grade I Listed Building in Barmouth (Bermo), Gwynedd.