Historia
Kościół w Kemeys Commander, pierwotnie pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, po raz pierwszy odnotowany został w źródłach pisanych w 1254 roku, kiedy to znajdował się pod patronatem rycerskiego zakonu templariuszy. Sądząc po nazwie osady, posiadali oni w Kemeys komandorię, a kościół służył nie tylko miejscowej ludności, ale i zakonnym urzędnikom. W XV wieku przebudowany został w stylistyce późnogotyckiej. W XIX stuleciu został odnowiony wpierw przez architekta Richarda Creeda, a następne naprawy odnotowano w 1897 roku.
Architektura
Kościół wzniesiony został z nieobrobionego kamienia, miejscowego szaro – brązowego wapienia, łączonego wapienną zaprawą. Powstał jako bardzo prosta budowla salowa na planie prostokąta, bez wydzielonego zewnętrznie z bryły prezbiterium. Jedynym urozmaiceniem układu była kruchta, dostawiona przez zachodnim wejściem. Wzniesiono ją z drewna na kamiennej podmurówce. Kościół funkcjonował bez murowanej wieży, ale musiał posiadać wolnostojącą drewnianą dzwonnicę lub niewielką murowaną dzwonnicę nadbudowaną nad szczytem zachodnim.
Wnętrze korpusu oświetlały od południa dwa okna: trójdzielne zachodnie i dwudzielne wschodnie, oba z prześwitami zwieńczonymi łukami w ośle grzbiety i pięciolistnymi maswerkami. Ponadto wysoko w ścianie południowej utworzono bardzo mały otwór doświetlający lektorium. Ścianę wschodnią przepruto późnogotyckim, ostrołucznym oknem trójdzielnym, wypełnionym maswerkiem o ułożonych w dwóch rzędach pięcioliściach wpasowanych w ośle grzbiety. Północna elewacja kościoła nie otrzymała żadnego otworu, co było dość nietypowe dla kościołów walijskich, a spowodowane zapewne niedużymi wymiarami świątyni z Kamys.
Wejście do kościoła wiodło profilowanym portalem zachodnim o mocno obniżonym ostrołuku, tworzącym prawie dwuspadowe zamknięcie. Podobny, ale węższy portal, typowy dla architektury końca XV wieku, utworzono dla księdza we wschodniej części ściany południowej. Jednoprzestrzenne wnętrze nad całością przykryto drewnianą kolebką, konieczną ze względu na wysokie okno wschodnie, częściowo wschodzące w partię szczytu. Część kapłańską od części dla wiernych oddzielono jedynie przegrodą wspomnianego powyżej drewnianego lektorium.
Stan obecny
Kościół zachował wygląd uzyskany w XV wieku, jedynie dzwonnica nad zachodnią częścią nawy dodana została w XIX stuleciu (choć jeden z dzwonów pochodzić ma aż z XIII wieku). Pomimo iż wiele elementów architektonicznych świątyni zostało odnowionych (ościeża okienne, maswerki, lektorium), to szczęśliwie zachowały pierwotną formę. Z XV wieku pochodzi także kolebka nad korpusem, a starsza o stulecie lub dwa jest chrzcielnica. Szczególnie cennym elementem kościoła jest murowano – drewniana kruchta zachodnia. Obecnie budynek funkcjonuje pod nowożytnym wezwaniem Wszystkich Świętych.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Kinross J., Discovering the smallest churches in Wales, Stroud 2007.
Newman J., The buildings of Wales, Gwent/Monmouthshire, London 2000.
Salter M., The old parish churches of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.