Historia
Dom w Cochwillan został zbudowany w trzeciej ćwierci XV wieku przez Williama Ap Gruffudda, który w podziękowaniu za wsparcie Henryka Tudora w bitwie pod Bosworth został w 1485 roku nagrodzony stanowiskiem szeryfa Caernarvonshire. W 1620 roku budowla została kupiona przez 3 earla Pembroke, który jednak nie mieszkał w niej i szybko sprzedał. Nsaastępnie Cochwillan przeszło na własność Johna Williamsa, arcybiskupa Yorku, który połączył go z sąsiednią posiadłością Penrhyn. Od około 1870 roku dom przestał być zamieszkiwany, a zaczął służyć jako stodoła i magazyn. Budynek został odnowiony w 1969 roku.
Architektura
Budynek został wzniesiony z kamienia na planie prostokąta z centralnie położoną duża salą reprezentacyjną w przyziemiu (aulą o wymiarach 11,3 x 6,4 metra) i dwoma mniejszymi pomieszczeniami na obu końcach domu, służącymi jako sień oraz komnata prywatna. Pomieszczenia te oddzielono drewnianymi ścianami działowymi, odgradzającymi także na zachodzie izbę ze schodami wiodącymi na górę. Piętro zajmowały prywatne komnaty właściciela (solar), ale tylko po bokach budynku, gdyż sala reprezentacyjna wypełniała całą wysokość budynku.
Z powodu układu pomieszczeń dość nietypowo kominek ustawiono w auli przy dłuższej ścianie bocznej, zamiast przy jednym z krótszych końców budowli, albo jak w starszych domostwach, które ogrzewane były centralnymi paleniskami. Kominek w Cochwillan zaopatrzono w wysunięty ryzalitowo masywny komin, który stał się wyróżniającym elementem fasady wejściowej budynku. W kominek wyposażone było także pomieszczenie zachodnie na piętrze, tam jednak przewód kominowy poprowadzono w grubości muru.
Pierwotnie wnętrza oświetlały dwudzielne okna z prześwitami zwieńczonymi trójliściami, osadzone w czworobocznych obramieniach. Wielkością wyróżniały się dwa okna trójdzielne, także zwieńczone trójliściami: jedno oświetlało aulę od południa, a drugie, osadzone w lekko ostrołucznym ościeżu wypełnionym u góry dodatkowymi małymi sześcioma prześwitami, od północy, na wysokości podwyższenia na którym we wschodniej części auli stał pański stół (naprzeciwko sieni, izby ze schodami i wejścia do budynku).
Imponująco rozwiązano przykrycie XV-wiecznego wnętrza auli (hall) wspornikową więźbą dachową (hammerbeam roof truss), wznoszącą się na wysokość 9 metrów i rozciągająca się na trzy przęsła głównej sali. Jej drewniane elementy, przebite otworami w które pierwotnie zapewne wkładano tarcze herbowe, oparto przy ścianach wzdłużnych na kamiennych konsolach o formie ludzkich twarzy. Pomiędzy jętki i krokwie wstawiono zastrzały, które dzięki odpowiedniemu wyprofilowaniu utworzyły ozdobne czwórliście. Płatwie, czyli belki układane równolegle do kalenicy dachu, otrzymały profilowane krawędzie i zdobione łukami wiatrownice. Co więcej ściany zwieńczono wyszukanym gzymsem składającym się z dwóch skrajnych profilowanych części pomiędzy którymi osadzono ozdobny panel. Dach pierwotnie składać się miał z naprzemiennie grubych i cienkich desek, ciągnących się od kalenicy do okapu, przy czym grubsze deski osadzano w wycięciach w tylnej części górnego elementu gzymsu.
Stan obecny
Dom w Cochwillan uważany jest za jeden z najlepszych przykładów późnośredniowiecznej, nieobronnej rezydencji w Walii. Do dnia dzisiejszego zachował praktycznie niezmieniony wygląd, a wartość obiektu podnosi oryginalna drewniana więźba dachowa. Przekształceniu uległa jedynie część okien, powiększonych oraz pozbawionych laskowania i trójliści, przemurowano także wschodnią część ściany północnej i wzmocniono budowlę narożnymi przyporami. Jako że budynek jest zamieszkałą własnością prywatną, jego wnętrza można zwiedzać tylko za pośrednictwem wcześniej umówionych rezerwacji.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Smith P., Houses of the Welsh Countryside. A Study in Historical Geography, London 1988.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient and Historical Monuments in Caernarvonshire, volume I: east, the Cantref of Arllechwedd and the Commote of Creuddyn, London 1956.