Historia
Miejski mur obronny w Chepstow, zwany murem portowym, prawdopodobnie został wzniesiony w latach 1272-1282 z inicjatywy Rogera Bigoda, piątego earla Norfolk. Po podboju Anglii i części południowej Walii przez Anglo-Normanów, Chepstow rozwinęło się jako ważne centrum handlowe i portowe. Port był znany z eksportu drewna i kory oraz importowanego wina z Gaskonii, Hiszpanii i Portugalii. Ze względu na status marchii walijskich, składki nałożone przez lokalnych panów były poza jakąkolwiek bezpośrednią kontrolą Korony angielskiej. Mur miejski pełnił w związku z tym funkcje zarówno obronne jak i służył do poboru podatków. Zapewniał także kontrolę napływowej ludności, biorącej udział w regularnie odbywających się w mieście targach. Zapewne z tego powodu przetrwał do czasów nowożytnych, pomimo szybkiej utraty znaczenia militarnego. Mur pozostawał całkowicie nienaruszony do czasu, gdy w 1846 roku wyburzono jego część, aby umożliwić budowę linii kolejowej między Chepstow i Newport. Kolejna południowo – wschodnia część została zniszczona w 1916 roku w celu rozwoju stoczni, a ostatnie przebicia na drogi zrobiono w latach 60-tych XX wieku.
Architektura
Mur obronny odcinał cypel lądu w zakolu rzeki Wye, biegnąc od położonego na północnym – zachodzie zamku, w dół zbocza do południowo – wschodniego fragmentu podstawy łuku koryta rzecznego. Pierwotnie jego długość wynosiła około 1100 metrów. Zabezpieczał obszar około 50 hektarów, w tym całe miasto wraz z klasztorem benedyktynów i port. Po jego wewnętrznej stronie nie przebiegała uliczka podmurna, gdyż znaczna część rozległych terenów w obrębie muru nigdy nie była zabudowana, a jedynie wykorzystywana jako pastwiska, sady i ogrody, z nabrzeżami i stoczniami ulokowanymi nad rzeką. Nie ma pewności, czy mur miejski pierwotnie rozciągał się do samego zamku, czy jedynie do suchej fosy po południowej stronie warowni.
Mur miejski nie był zbyt wysoki, sięgał średnio około 5-7 metrów wysokości, z czego około 4,5 metra przypadało do poziomu chodnika straży. Posiadał natomiast znaczną grubość około 2 metrów szerokości na poziomie przyziemia. Został zbudowany bez solidniejszych fundamentów, ze z grubsza ociosanych kamieni i wypełniony wewnątrz gruzem. Pierwotnie zwieńczony był wspomnianym chodnikiem dla obrońców i krenelażem, przy czym chodnik ze względu na znaczną grubość muru nie wymagał poszerzenia drewnianym gankiem. Po zewnętrznej stronie przedpiersia mogły być montowane hurdycje, wznoszone na belkach osadzanych w czworobocznych gniazdach. Na niektórych odcinkach przed murem znajdowała się sucha fosa.
Mur wzmacniało przynajmniej 11 półokrągłych baszt wykuszowych, stosunkowo regularnie rozmieszczonych, otwartych od strony miasta, niezbyt wysokich i w całości wysuniętych przed sąsiednie kurtyny. Miały one średnicę około 8 metrów. Wysokością najpewniej nie przekraczały poziomu sąsiednich kurtyn. Ich dolne kondygnacje po zamknięciu drewnianymi lub szachulcowymi ściankami mogły służyć jako przestrzeń magazynowa. Nie zostały wyposażone w otwory strzeleckie, nie pełniły więc funkcji obronnych. Aktywną obronę prowadzono na otwartych platformach, chronionych przedpiersiem i podobnie jak w kurtynach hurdycjami.
W obrębie muru obronnego znajdowała się tylko jedna brama, co wynikało z braku pełnego obwodu, a jedynie z odcięcia południowej i południowo – zachodniej części miasta. Drugi wjazd na teren Chepstow znajdował się po stronie północnej, gdzie funkcjonowała przeprawa przez rzekę Wye, niewykluczone iż w jakiś sposób ufortyfikowana na przedmościu. Oba wjazdy znajdowały się na krańcach tej samej głównej drogi, przecinającej miasto u podstawy zamkowego wzgórza. Przy bramie południowej pobierano cła i podatki. Tworzyła ją czworoboczna wieża bramna z ostrołukowym przejazdem w przyziemiu. Została przebudowana w XV wieku i ponownie z 1524 roku, kiedy to górna kondygnacja przekształcona została w więzienie. Wtedy też na jej fasadzie osadzono kamienne tarcze herbowe.
Stan obecny
Do czasów współczesnych przetrwały znaczne fragmenty muru o długości około 700 metrów, głównie w zachodniej części miasta. Wschodni odcinek istniał aż do początku XX wieku, kiedy to został rozebrany w trakcie rozbudowy stoczni. Wraz z zachowanymi odcinkami muru przetrwało kilka baszt, przede wszystkim w środkowej części obwarowań. Mur obecnie jest dość zaniedbany, naprawy i odtworzenia wymaga zwłaszcza jego zwieńczenie. Na niektórych odcinkach został mocno przysłonięty współczesnymi zabudowaniami mieszkalnymi i gospodarczymi. Widocznych jest także kilka wyłomów spowodowanych koniecznością poprowadzenia ulic. Zachowała się jedyna brama miejska Chepstow, niestety przekształcona w czasach Tudorów, a następnie w XIX stuleciu, dlatego otwory okienne, portale przejazdu bramnego i krenelaż są współczesne.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Newman J., The buildings of Wales, Gwent/Monmouthshire, London 2000.
Salter M., Medieval walled towns, Malvern 2013.
Salter M., The castles of Gwent, Glamorgan & Gower, Malvern 2002.
Turner R., Chepstow Castle, Cardiff 2007.