Historia
Początki gospodarstwa Carswell w źródłach pisanych sięgały wczesnych lat XIV wieku, kiedy należało ono do majątku earlów Pembroke. Dobra te zostały utworzone po normańskim podboju południowo – zachodniej części Walii pod koniec XI wieku. Zdobywcy podzielili wówczas ziemię pomiędzy rycerskie rody, które w zamian za ziemię winne były zbrojną służbę. W dokumentach z początku XIV wieku Carswell często występowało wspólnie z nieodległym gospodarstwem Tarr, a ich dochody podawano łącznie. Najstarszym znanym właścicielem Carswell był niejaki William Wyte, który świadkował na dokumencie z 1397 roku. Później gospodarstwo zniknęło na ponad sto lat ze źródeł pisanych i pojawiło się ponownie w drugiej połowie XVI wieku, w czasach panowania Elżbiety I. W 1586 majątek został podzielony na dwie części, a jeszcze w tym samym roku Richard Merydith z Pembroke sprzedał swoją część z domem i ogrodem kupcowi Peterowi Williamsowi. Pozostała część Carswell należała do burmistrza i mieszczan Tenby. W 1689 roku także część należąca do Williamsów została wykupiona przez mieszczan i w posiadaniu organizacji charytatywnych z Tenby pozostawała aż do drugiej połowy XX wieku.
Architektura
Gospodarstwo Carswell zbudowano na skraju cypla z widokiem na bagniste ziemie doliny rzeki Ritec. Jego głównym elementem był murowany dom z początku XVI wieku, założony na planie lekko nieregularnego czworoboku. Była to budowla jednopiętrowa z masywnym kominem i piecem chlebowym dostawionymi do zachodniej elewacji. Zwieńczenie mialo formę dachu dwuspadowego, osadzonego na dwóch prostych szczytach po stronie wschodniej i zachodniej. Na poziomie przyziemia budynek przepruto czterema prostokątnymi oknami o różnej wielkości. Dużo mniejsze szczelinowe otwory zapewniały światło na poziomie piętra. Ciekawie rozwiązano wejście do wnętrza, gdyż każda z kondygnacji posiadała osobne drzwi, natomiast nie odnaleziono śladów wewnętrznej komunikacji pomiędzy piętrami.
Dolna izba dostępna była przez prosty, prostokątny portal w zachodniej części elewacji północnej. Otrzymała ona sklepienie beczkowe i najpewniej służyła za kuchnię oraz wspólne pomieszczenie mieszkalno – gospodarcze. Jej głównym elementem było duże palenisko – kominek, zwieńczone niskim łukiem odcinkowym oraz położona obok niego kamienna ława lub stół.
Pierwotne wejście do piętra domu umieszczono w elewacji wschodniej, dostępnej po zewnętrznych, częściowo kamiennych schodach. Poprzez zamykane na zasuwę drzwi i prosty portal wejście prowadziło do górnej izby (4,2 x 3,9 metra), która wypełniała całą przestrzeń domu. Zapewne było to pomieszczenie prywatne, sypialne, oświetlane przez cztery wąskie, głęboko rozglifione otwory szczelinowe. Blisko położone obok siebie okna po stronie południowej sugerować mogą, iż na jakimś etapie pomieszczenie rozdzielone było ścianką działową. Ogrzewanie zapewniał nieduży kominek przy ścianie zachodniej.
Stan obecny
Późnośredniowieczny budynek zachował się w postaci niezadaszonej ruiny, przetrwałej w całości, poza ubytkami części muru na poziomie piętra elewacji północnej i zachodniej. Obejrzeć można ogrzewający go kominek, masywny zewnętrzny komin oraz relikty pieca chlebowego. Dom znajduje się pod opieką walijskiej agencji rządowej Cadw, która udostępnia go zwiedzającym. W pobliżu znajduje się również drugi budynek, prawdopodobnie o XVI lub XVII-wiecznej metryce, niestety jednak nie jest udostępniony dla zwiedzających. Prawdopodobnie powstał on na skutek długotrwałego podziału majątku pomiędzy dwóch współwłaścicieli.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Turner R., Lamphey Bishop’s Palace, Llawhaden Castle, Cardiff 2000.
Strona internetowa gatehouse-gazetteer.info, Carswell.