Historia
Osada zwana dziś Bryn Eryr założona została w epoce żelaza, około 800 roku p.n.e. W okresie późnej epoki żelaza, prawdopodobnie na krótko przed rzymską inwazją, osadę rozbudowano i ulepszono jej obwarowania, lecz na początku pierwszego tysiąclecia naszej ery popadły one w zaniedbanie, pomimo iż sama osada jeszcze się wówczas rozwijała. Wydaje się, iż Bryn Eryr opuszczono pod koniec III lub IV wieku n.e.
Architektura
Osadę wzniesiono pośród płaskich pól i łąk wyspy Anglesey. Otrzymała ona w planie kształt czworoboku o wymiarach około 66 x 47 metrów, wyznaczonego początkowo przez obwarowania w postaci palisady. W jej obrębie mieścił się pojedynczy okrągły dom, typowy przykład budownictwa mieszkalnego w Brytanii epoki żelaza. Domostwa tego typu budowane były z kamienia, gliny lub z drewnianych pali o średnicy od 5 do ponad 15 metrów. Ich wysokie, stożkowate, pozbawione otworów dachy, zapewne służyły do nieszkodliwego pozbywania się dymu z paleniska, który powoli wylatywał przez otwartą więźbę dachową i poszycie. To ostatnie prawdopodobnie tworzone było ze słomy.
W drugim etapie funkcjonowania osady palisada zastąpiona została przez ziemny wał o średniej grubości około 8 metrów i poprzedzający go przekop o szerokości 4,3 metra. Przerwa w obwałowaniach po stronie północno – wschodniej mogła być pierwotnym wjazdem. Do starszego domostwa dostawiony został wówczas drugi, nieco mniejszy dom, przy czym oba połączono środkowym łącznikiem. Ich ściany o grubości około 1,8 metra wykonane były z gliny. Zbudowano także drewniane, prostokątne zabudowania pomocnicze, być może spichlerze, i wykopano doły, aby zapewnić wydobycie gliny na posadzki oraz do oblepienia ścian.
Na początku pierwszego tysiąclecia naszej ery przekop wokół osady zapchany został mułem. Względy obronne najwyraźniej stały się wówczas mniej ważne, gdyż sama osada nadal się rozwijała i została w tym czasie powiększona o trzeci dom, wzniesiony w nieco większym oddaleniu. Jego ściany osadzono na kamiennej podmurówce.
Stan obecny
Obecnie na terenie Bryn Eryr widoczne są jedynie słabo zarysowane obwałowania, w najwyższych miejscach dochodzące do 0,2 metra. Zarówno wał jak i przekop uległy zniwelowaniu z powodu prowadzonej przez wiele lat orki. Dokładną rekonstrukcję domostw z Bryn Eryr obejrzeć można natomiast w skansenie w St Fagans na południu Walii, gdzie odtworzono przy użyciu pierwotnych technik dwa okrągłe domy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cunliffe B., Iron Age Britain, London 1995.
The Royal Commission on The Ancient and Historical Monuments and Constructions in Wales and Monmouthshire. An Inventory of the Ancient Monuments in Anglesey, London 1937.
Strona internetowa ancientmonuments.uk, Bryn Eryr Rectangular Earthwork A Scheduled Monument in Cwm Cadnant, Isle of Anglesey (Ynys Môn).