Historia
Rozwój zabudowy miasta Beaumaris, powstałego na miejscu walijskiej osady Llanfaes, związany był z prowadzoną od 1295 roku budową zamku Edwarda I. W 1296 roku miasto otrzymało przywilej lokacyjny, w którym zawarto zachęty dla angielskich kolonistów, między innymi w postaci wolnej od czynszu ziemi przez pierwsze dziesięć lat. Pomimo zniszczenia kilku działek miejskich w trakcie sztormu i wichury w pierwszej ćwierci XIV wieku, miasto rozwijało się, a po stłumieniu ostatniego walijskiego powstania Owaina Glyndŵra na początku XV wieku, zostało otoczone murami obronnymi. W tymże stuleciu, prawdopodobnie pod jego koniec, zbudowany został okazały dom zwany Henblas, siedziba rodu Bulkeleyów. Przed końcem XVI wieku w sąsiedztwie Henblas wybudowano nowożytny, w całości murowany dom, a starą rezydencję poddano częściowej przebudowie z inicjatywy ówczesnego właściciela, Owena Hollanda, męża córki sir Richarda Bulkeleya. W XIX wieku dom był już podupadły, dlatego niestety w 1869 roku podjęto decyzję o jego rozbiórce.
Architektura
Dom usytuowany był po północno – wschodniej stronie kościoła farnego, przy jednej z dwóch głównych ulic Beaumaris, parędziesiąt metrów od położonego na północnym – wschodzie zamku. Znajdował się on na działce objętej obwodem miejskich murów obronnych. Zbudowano go na często spotykanym na terenie Walii planie zbliżonym do litery H, składał się bowiem z trzech skrzydeł: dwóch usytuowanych równolegle do siebie i trzeciego, prostopadłego, stanowiącego łącznik pomiędzy dwoma poprzednimi. Boczne skrzydła posiadały dwie kondygnacje natomiast środkowe jedną, przy czym parter wzniesiono z kamienia a piętro w konstrukcji drewnianej, szkieletowej.
Główne wejście do budynku znajdowało się w przyziemiu środkowego skrzydła, gdzie w obu dłuższych ścianach przy skraju umieszczono portale, w tym jeden poprzedzony niewielkim przedsionkiem. Pomocnicze wejścia funkcjonowały także w obu bocznych skrzydłach. Miały one prostsze portale w porównaniu do ostrołucznie zamkniętych wejść głównej części domu. Okna w większości miały formę czworoboczną, ale te na piętrze często umieszczano w płytkich wykuszach podpieranych drewnianymi wspornikami. Każde ze skrzydeł przykryto dwuspadowym dachem.
Wnętrze obu bocznych skrzydeł przeznaczono na parterze na pomieszczenia gospodarcze. W jednym funkcjonowała kuchnia z kominkiem w drugim nieco mniejsze pomieszczenie, także ogrzewane kominkiem. Środkowa część domu tradycyjnie stanowiła przestrzeń reprezentacyjną. Znajdowała się tam aula (hall) z głównym stołem pana Henblas z jednej strony i korytarzowym przedsionkiem po przeciwnej stronie, odgrodzonym od auli drewnianą przegrodą. Aulę ogrzewał kominek, którego tylną część wysunięto płytkim ryzalitem przed elewację, przykrywała natomiast otwarta na dach więźba dachowa. Pomiędzy kuchnią a przedsionkiem znajdowały się jeszcze dwa małe pomieszczenia, zapewne przeznaczone dla służby przygotowującej posiłki. Na piętrach obu bocznych skrzydeł mieściły się komnaty mieszkalne.
Stan obecny
Dom Henblas nie zachował się do czasów współczesnych, został rozebrany w 1869 roku, jest więc dziś znany wyłącznie za sprawą planów i opisów wykonanych przed rozbiórką. Obecnie na jego miejscu znajduje się nowożytna zabudowa. Dom wykazywał podobieństwa, zwłaszcza w układzie, do położonego na wyspie Anglesey i zachowanego do dzisiaj domu Hafoty, a także zachowanego ale przebudowanego domu w Beaumaris na ul. Zamkowej 10.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Smith P., Houses of the Welsh Countryside. A Study in Historical Geography, London 1988.
Taylor A. J., Beaumaris Castle, Cardiff 1999.