Historia
Kaplica poświęcona Najświętszej Marii Pannie (lub ewentualnie św. Piotrowi) zbudowana została pod koniec XII wieku, prawdopodobnie z inicjatywy miejscowej nordyckiej, chrześcijańskiej rodziny (być może przez Kolbeina Hruga, fundatora pobliskiego zamku Cubbie Roo lub jego syna Bjarniego). W 1791 roku świątynia znajdowała się już w ruinie, ale częściowo została odgruzowana, zabezpieczona i wyremontowana pod koniec XIX wieku.
Architektura
Kaplicę zbudowano z płaskich, układanych horyzontalnie i łączonych wapienną zaprawą kamieni, mniej więcej w środkowej części niewielkiej wyspy Wyre, po wschodniej stronie zamku Cubbie Roo. Uzyskała ona małą nawę na planie prostokąta o wewnętrznych wymiarach 5,9 x 4 metry, połączoną na wschodzie z prawie kwadratowym prezbiterium wielkości 2,4 x 2,2 metra. Wejście do środka prowadziło przez surowy, półkoliście zamknięty portal w ścianie zachodniej nawy, który utworzony został bez ościeży i z archiwoltą utworzoną z bardzo wąskich klińców. Oświetlenie zapewniały tylko dwa wysoko przebite przez ściany południowe okna: jedno w nawie, drugie w prezbiterium. Obydwa zostały rozglifione do wnętrza. Obie części kościoła połączyła wąska arkada tęczy, szeroka na 0,8 metra i wysoka na 2 metry, konstrukcyjnie podobna do portalu wejściowego. Pierwotnie zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne elewacje były otynkowane. Całość stanowiła bardzo prostą romańską budowlę, zapewne pozbawioną dekoracji i ozdobnych detali architektonicznych, ale posiadającą rozbudowany układ (wyróżnione z bryły prezbiterium).
Stan obecny
Kaplica znajduje się dziś w stanie trwałej ruiny, z zachowanymi prawie do pełnej wysokości murami obwodowymi nawy i prezbiterium (remontowanymi w okresie nowożytnym przy użyciu oryginalnych kamieni), pozbawionymi obecnie zadaszenia i dużej partii szczytów. Otoczona cmentarzem i kamiennym murkiem świątynia jest swobodnie dostępna dla zwiedzających.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
MacGibbon D., Ross T., The ecclesiastical architecture of Scotland from the earliest Christian times to the seventeenth century, t. 1, Edinburgh 1896.
Salter M., The old parish churches of Scotland, Malvern 1994.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland. Twelfth report with an inventory of the ancient monuments of Orkney & Shetland, volume II, inventory of Orkney, Edinburgh 1946.