Historia
Kościół św. Conana przypuszczalnie zbudowany został w XIV wieku przez gaelicką ludność Cille Chonain. Wciąż funkcjonował w XVI wieku, nawet po zwycięstwie w Szkocji reformacji, będąc świadkiem krwawych wypadków związanych z ówczesną rywalizacją między klanami. W 1577 roku MacLeodowie ze Skye udusili dymem w jaskini kilkuset uciekinierów z wyspy Eigg należących do klanu MacDonaldów. W odwecie rok później MacDonaldowie z Uist wylądowali na zachód od Trumpan i zaskoczyli modlących się w kościele św. Conana MacLeodów, których spalili podpalając strzechę dachową. Jedyną ocalałą miała być młoda dziewczyna której udało się przecisnąć przez wąskie okno i wezwać pomoc, która następnie rozbiła siły MacDonaldów na plaży przy łodziach. Jako że osada nie została już po tych wydarzeniach odbudowana, także kościół św. Conana pozostawiony został w ruinie.
Architektura
Kościół był bardzo prostą budowlą salową, wzniesioną na planie prostokąta o wymiarach zewnętrznych 15,2 x 7 metrów i grubych jak na budowlę sakralną murach o szerokości około 1,4 metra, wzniesionych z nieobrobionego kamienia polnego. Wejście do niego znajdowało się w zachodniej części ściany północnej w prostym przejściu o trójkątnym zwieńczeniu. Przejście to, od zewnątrz o szerokości 0,8 metra, wewnątrz rozglifiało się. Ponadto w ścianie północnej, w partii wschodniej, mieścił się szczelinowy, rozglifiony do wnętrza otwór okienny, a kolejny w ścianie wschodniej. Nawet jeśli dodatkowe otwory znajdowały się w niezachowanej ścianie południowej, to wnętrze kościoła musiało tonąć w półmroku. Całość przykryta była dwuspadowym dachem opartym na pozbawionych dekoracji trójkątnych szczytach przy krótszych bokach. Otwarta więźba dachowa najpewniej pokryta była strzechą.
Stan obecny
Kościół jest dziś ruiną z zachowaną w całości wschodnią ścianą szczytową wraz z otworem okiennym i sięgającą około 2,7 metra wysokości ścianą północną, w której widoczne jest wejście i jeden otwór okienny. Ściana zachodnia a zwłaszcza południowa przetrwały jedynie w partii przyziemia. Wstęp na teren zabytku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
MacGibbon D., Ross T., The ecclesiastical architecture of Scotland from the earliest Christian times to the seventeenth century, t. 1, Edinburgh 1896.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Ninth report with inventory of monuments and constructions in the outer Hebrides, Skye and the Small Isles, Edinburgh 1928.