Historia
Kromlech zwany dziś Torhouse lub Torhousekie zbudowany został przypuszczalnie w epoce brązu, około 2 tysiące lat p.n.e. Cel wzniesienia kręgu nie jest znany, być może miał funkcje sakralne związane z nieznanymi już dziś rytuałami, mógł być także powiązany z obserwacją wschodzącego i zachodzącego księżyca lub słońca. Według legendy miał być miejscem pochówku Galdusa, mitycznego króla Szkocji.
Architektura
Kromlech utworzony został na sztucznie wyrównanej ziemią i drobnymi kamieniami platformie. Utworzyło go 19 granitowych, lokalnych głazów stanowiących krawędź koła o średnicy około 21 metrów. Największy z kamieni posiadał wagę jedynie 6 ton, nie wymagał więc pracy wielu ludzi do przeniesienia i ustawienia. Żaden też nie został obrobiony narzędziami, wszystkie natomiast dobrano pod względem wymiarów i kształtu, tak iż największe o wysokości od 1 do 1,5 metra znalazły się po stronie południowo – wschodniej i w miarę oddalania w innych kierunkach zmniejszały się. Odległości między nimi wyniosły od 0,5 do 1,1 metra. Wewnątrz kręgu dodatkowo umieszczono jeden nieco mniejszy kamień o wysokości 0,6 metra flankowany dwoma dużymi głazami (o wysokości 1,2 i 1,5 metra, ze średnią szerokością wynoszącą około 0,6 metra), w ten sposób, iż utworzyły one linię na kierunku północny – wschód, południowy – zachód. Teren wokół centralnych kamieni został przekopany, tworząc na terenie platformy stanowiska płytki, wypełniony luźnymi kamieniami dół, w planie o kształcie zbliżonym do półksiężyca.
Stan obecny
Torhouse jest kamiennym kręgiem bardzo nietypowym dla południowo – zachodniej Szkocji, a zarazem jednym z najlepiej tam zachowanych. Umieszczone w jego środku dodatkowe kamienie częściej spotyka się na terenach północno – wschodniej Szkocji i w Irlandii, dlatego pojawiły się przypuszczenia, iż jego powstanie miało związek z migracją ludności. W pobliżu, w odległości nieco ponad 100 metrów, obejrzeć można jeszcze trzy ustawione w rzędzie kamienie na południowym – wschodzie i stojący samotnie kamień na wschodzie. Nie wiadomo czy były one częścią tego samego założenia, czy powstały bez związku ze sobą.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Castleden R., Neolithic Britain: New Stone Age sites of England, Scotland and Wales, London 1992.
Coles, F.R., Notes on a stone circle in Wigtownshire, „Proc Soc Antiq Scot”, vol. 31, 1896-1897.
Noble G., Neolithic Scotland. Timber, Stone, Earth and Fire, Bodmin 2006.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Fourth report and inventory of monuments and constructions in Galloway (Volume I), county of Wigtown, Edinburgh 1912.