Historia
Timpendean stanowiło pod koniec średniowiecza część większych dóbr Bonjedward. W 1479 roku George Douglas z Bonjedward za zgodą swego lennego zwierzchnika przekazać miał Timpendean swemu synowi o imieniu Andrew. Wiadomo też, iż w 1540 roku William Douglas, syn i następca George Douglasa z Bonjedward otrzymał przywilej (charter) z prawem własności Timpendean. Prawdopodobnie w jakiś czas po tym wydarzeniu wzniesiona została wieża mieszkalna, poddana następnie rozbudowie i przebudowie w XVII stuleciu. Była ona własnością rodu Douglasów aż do pierwszej połowy XIX wieku.
Architektura
Wieżę wzniesiono na zachodnich stokach wrzosowiska Lanton Moor, po północnej i zachodniej stronie niewielkiego, bezimiennego strumienia. Na południowym – zachodzie znajdowały się starsze, wczesnośredniowieczne obwałowania, wydzielające w miarę równy dziedziniec o rzucie zbliżonym do prostokąta o wymiarach 58 x 82 metry. Obwałowania składały się z pojedynczego wału i przekopu na północnym – wschodzie oraz zdwojonego wału i przekopu z pozostałych stron, przy czym na południowym – wschodzie założenie ochraniał jeszcze dodatkowy, trzeci wał. Fosy miały od 3,3 do 4 metrów szerokości, natomiast wały od 5,8 do 6,7 metrów grubości. W momencie budowy wieży zostały one częściowo zmodyfikowane, zwłaszcza w części znajdującej się najbliżej murowanej budowli.
Wieża wzniesiona została na planie prostokąta o wymiarach 8,8 x 7,3 metra. Mieściła cztery kondygnacje. Pierwotne wejście do niej znajdowało się na poziomie gruntu w ścianie północnej, gdzie prowadziło do małej sieni w grubości muru, skomunikowanej z głównym pomieszczeniem i spiralną klatką schodową po lewej stronie. Po prawej stronie w murze umieszczona była mała wnęka, zapewne przeznaczona na świecę lub lampę oliwną dla strażnika lub odźwiernego. Główna komora przyziemia pierwotnie oświetlana była jedynie otworami strzeleckimi. W każdej ścianie istniał jeden, o owalnej formie. Tak słabo oświetlone pomieszczenie pełnić mogło jedynie rolę spiżarni lub składu. Tradycyjnie przykryte było sklepieniem kolebkowym.
Pierwsze piętro wieży posiadało nieco mniej standardowy dla szkockich wież mieszkalnych układ, gdyż we wschodniej części, obok klatki schodowej, wydzielona była mała, podsklepiona kolebką komnatka. Pozostałą część piętra stanowiło większe pomieszczenie, najpewniej o roli reprezentacyjnej auli (hall) a zarazem kuchni. Było ono jednak za małe by część kuchenną oddzielić drewnianą przegrodą, całość była więc łączona. Brak przestrzeni wymusił także nietopowe umieszczenie kamiennego zbiornika lawatarza w klatce schodowej, z ujściem skierowanym poza budynek. Ogrzewanie i miejsce do przygotowywania posiłków zapewniał kominek osadzony w ścianie południowo – zachodniej, natomiast miejsce na przybory kuchenne lub przyprawy zapewniały dwie półki ścienne w narożniku zachodnim.
Stan obecny
Wieża znajduje się obecnie w stanie daleko posuniętej ruiny, z obniżonymi, zwalonymi zwłaszcza murami wzdłużnymi, sięgającymi maksymalnie wysokości pierwszego piętra. Ściany szczytowe zachowały prawie oryginalną wysokość. Przedłużona w okresie nowożytnym część budowli nie zachowała się, ale na elewacji wschodniej wieży wciąż widoczne są wprowadzone w XVII wieku modyfikacje. Późno nowożytnym dodatkiem jest również prostokątne wejście wschodnie, okno północne i pozostałości kominka wewnątrz, z czasów kiedy przyziemie zaczęło pełnić rolę kuchni. W pobliżu wieży wciąż widoczne są wczesnośredniowieczne obwałowania.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland, An Inventory of the Ancient and Historical Monuments of Roxburghshire, volume 1, Edinburgh 1956.