Historia
Kościół ufundowany miał zostać w XIV wieku przez Amie MacRuari (Amy of Garmoran), szkocką szlachciankę, siostrę Raghnalla Mac Ruaidhrí, lorda Garmoran oraz małżonkę Johna, lorda Isles, wodza klanu MacDonaldów, choć mogła ona wznieść go na miejscu starszej świątyni. Przy kościele funkcjonować miał augustiański konwent, potwierdzony w 1389 roku, kiedy to Godfrey, syn Amie i Johna MacDonalda potwierdził jego donację (Sancta Trinita in Chairinis) dla opactwa Inchaffray. Po raz kolejny jego istnienie potwierdzone zostało w 1410 roku w donacji Donalda, lorda Isles, choć już w 1561 roku dobra Cairenische znajdowały się na liście majątków opatów z Iony (Icolmkill), zaś w 1575 roku Carinish dzierżył niejaki James MacDonald z zamku Camus z ramienia biskupów Isles. W 1601 roku w Carinish miała miejsce potyczka między zbrojną wyprawą Harrisa MacLeoda oraz miejscowymi MacDonaldami, po której zwycięzcy złupili najeźdźców z dobytku ukrytego w kościele św. Trójcy. Nie wiadomo czy sama świątynia została wówczas zniszczona, ani jak długo ewentualnie później funkcjonowała. Z pewnością była już ruiną w XIX wieku.
Architektura
Kościół wybudowano na spłaszczonym szczycie niedużego wzniesienia w południowej części wyspy North Uist, w zachodniej części przewężenia wydzielającego na południu mały półwysep. Najstarszym elementem założenia był salowy, prostokątny w planie kościół o okazałych wymiarach: szerokości na linii północ – południe wynoszącej 6,5 metra oraz długości na linii wschód – zachód mającej 18,7 metrów, przy średniej grubości murów około 1,1 metra. Wzniesiony został z nieobrobionego, narzutowego kamienia łączonego wapienną zaprawą. Przykrywał go dwuspadowy dach oparty na trójkątnych szczytach ścian wschodniej i zachodniej, przy czym wschodnią jako jedyną osadzono na cokole. Proste elewacje przepruto małymi otworami, będącymi albo pozostałością po rusztowaniach (otwory maczulcowe) albo nietypowymi otworami wentylacyjnymi. Dodatkowo ścianę wschodnią przepruto dużym oknem, tradycyjnie oświetlającym główny ołtarz, a ścianę północną we wschodniej części małym otworem lancetowatym. Wejście do kościoła znajdowało się w murze południowym.
Na późniejszym etapie, prawdopodobnie u schyłku średniowiecza, przy wschodniej części ściany północnej kościoła, w odległości nieco ponad 1 metra, zbudowany został prostokątny, nieduży budynek. Połączono go z kościołem zasklepionym kolebkowo korytarzem, oświetlanym małymi otworami od wschodu i zachodu. Wnętrze budynku o wymiarach 4,1 x 7 metrów i murach grubości 0,9 metra, oświetlały pojedyncze, rozglifione do wnętrza, małe okna, po jednym od wschodu, zachodu i południa (dodatkowe mogły znajdować się w zniszczonej ścianie północnej). Budynek najwyraźniej nie miał bezpośredniego wejścia z zewnątrz. Jego wnętrze przykryte było drewnianą więźbą dachową, zaś w ścianach wschodniej i zachodniej znajdowały się łącznie trzy półki ścienne. Jako że nie odkryto śladów podstawy ołtarza, budynek ten najpewniej nie był kaplicą, lecz pełnił rolę zakrystii (brak portalu prowadzącego na zewnątrz raczej wykluczał funkcje mieszkalne).
Stan obecny
Mury niegdyś jednego z największych kościołów zachodnich wysp Szkocji zachowały się do maksymalnej wysokości 5-6 metrów, zwłaszcza po stronie zachodniej, w zachodniej i środkowej części ściany północnej oraz odpowiednio w ścianie południowej, lecz z wyrwą po mieszczącym się tam niegdyś portalu wejściowym. Stosunkowo dużą wysokość zachował również narożnik północno – wschodni. Od północy i południa do murów kościoła przylegają niezadaszone ruiny mniejszych budynków, zaś mały cmentarz po stronie południowej wciąż jest ogrodzony kamiennym murkiem. Budynek północy datowany jest jeszcze na koniec średniowiecza, natomiast południowy jest już dodatkiem nowożytnym z XVIII wieku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Fawcett R., Scottish Medieval Churches, Edinburgh 1985.
MacGibbon D., Ross T., The ecclesiastical architecture of Scotland from the earliest Christian times to the seventeenth century, t. 1, Edinburgh 1896.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Ninth report with inventory of monuments and constructions in the outer Hebrides, Skye and the Small Isles, Edinburgh 1928.