Slacks – budynek mieszkalny

Historia

   Gospodarstwo zwane pierwotnie Slacks lub Slakkis wzniesione zostało około końca pierwszej połowy XVI wieku. W 1544 roku odnotowany został w źródłach pisanych John Oliver of Slacks, a w latach 1571-1572 Will Oliver of Lustruther uzyskał zastaw od pewnych Oliverów ze Slakkis. W XVII wieku miejscowe dobra nadal posiadali członkowie rodziny Oliverów (Olipherów) ze  Slacks. Prawdopodobnie porzucili oni gospodarstwo w XVIII stuleciu, albo z powodu zbyt skromnych warunków mieszkalnych albo z powodu słabych plonów i niemożliwości utrzymania się.

Architektura

   Budynek wzniesiono na prawym brzegu rzeki Jed Water, ze z grubsza obrobionych kamieni, wiązanych gliną i układanych w miarę regularne warstwy. Otrzymał w planie rzut prostokąta o wymiarach 11,8 x 7,4 metra, z trzema nie podsklepionymi kondygnacjami zwieńczonymi dwuspadowym dachem opartym na trójkątnych szczytach.
   Wejście umieszczono w ścianie północno – wschodniej na poziomie parteru. Znajdowało się w nim dwoje drzwi, z których wewnętrzne blokowane były ryglem osadzanym w otworze w murze. Znajdujące się za nimi pomieszczenie było nieoświetlone i pozbawione połączenia z piętrem. Zapewne pełniło rolę składu, spiżarni lub schronienia dla zwierząt hodowlanych. Przykryte było płaskim stropem z belkami kładzionymi na odsadzce muru.
   Wejście na pierwsze piętro zapewne znajdowało się po stronie południowo – wschodniej, gdzie dostępne było po drabinie. W tej samej ścianie znajdowało się także niewielkie, czworoboczne okno, kolejne zapewniało dopływ słonecznego światła z przeciwnej strony, a najmniejszy otwór przebito nad wejściem parteru. Obok tego ostatniego w murze znajdowała się półka ścienna. Trzy kolejne podobne półki umieszczono też w miarę symetrycznie w ścianie zachodniej. Piętro przykryte było podobnie jak parter belkowym stropem, ale osadzonym na kamiennych wspornikach.
   Główny budynek mieszkalny pierwotnie stał na ogrodzonym terenie, zamkniętym od wschodu i północnego – zachodu dwoma małymi strumieniami lub kanałami, a także kamiennym, stosunkowo masywnym murem. Najstarsze pomocnicze zabudowania znajdowały się w północnej części, gdzie znajdował się dwuprzestrzenny budynek o wymiarach 13,7 x 6,7 metra. Kolejny budynek z dwoma pomieszczeniami w przyziemiu był nieco mniejszy, 11,9 x 4,9 metra. Jeszcze mniej znaczny był rząd zabudowań po stronie południowej, gdzie przypuszczalnie mieściła się stajnia, obora i stodoła.

Stan obecny

   Slack’s Tower znajduje się dziś w stanie trwałej, niezadaszonej ruiny, z zachowaną większością murów obwodowych, za wyjątkiem wyłomu w ścianie południowo – wschodniej, gdzie musiało się znajdować wejście na pierwsze piętro, oraz zniszczonych górnych partii obu szczytów. Nie przetrwały oczywiście także wewnętrzne podziały na kondygnacje, składające się z zanikłych stropów. Po pozostałych, pomocniczych zabudowaniach widoczne są jedynie skromne relikty murów na powierzchni porośniętego trawą terenu.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.

The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland, An Inventory of the Ancient and Historical Monuments of Roxburghshire, volume 2, Edinburgh 1956.