Historia
Budowa zamku Skelbo nie zostało odnotowana w przekazach pisanych, wiadomo jednak, iż na początku XIII wieku władztwo (ang. lordship) Sutherland otrzymał od króla Wilhelma Lwa niejaki Hugh Freskin z możnego rodu de Moravia, który następnie w 1211 roku podarował Skelbo swemu krewnemu Gilbertowi de Moravia, późniejszemu biskupowi Caithness. Nadanie to w 1235 roku potwierdził William, syn Hugha. Ufundowanie zamku, powstałego najwcześniej w pierwszej połowie XIII wieku, mogłoby zatem nastąpić z inicjatywy któregoś z tych możnych. Po raz pierwszy warowania wspomniana została w 1275 roku, odnotowana pod nazwą Schythebolle, w umowie porządkującej nadania i przekazania dóbr między biskupem Caithness, Archibaldem a earlem Sutherland, Williamem. Zapewne była ona wówczas jeszcze konstrukcji drewniano – ziemnej.
W 1290 roku na zamku Skelbo przebywać mieli królewscy posłańcy udający się do Wick na spotkanie z Małgorzatą, córką króla Norwegii, a zarazem ostatnią przedstawicielką szkockiej dynastii Kenneth, która po przybyciu do Szkocji miała zasiąść na tamtejszym tronie (formalnie była królową już od czterech lat). Małgorzata zmarła jednak w trakcie podróży, co zapoczątkowało serię wydarzeń zakończonych pierwszą wojną o szkocką niepodległość. W jej trakcie ród de Moravia początkowo wspierał angielskiego króla Edwarda I, przez co w 1308 roku Skelbo zajęte zostało przez wojska Roberta Bruce. Zamek został zniszczony w trakcie walk lub jak wiele innych wówczas warowni na późniejsze polecenie króla Roberta, z obawy przed wpadnięciem w ręce wrogów.
Skelbo odbudowano najprawdopodobniej po zakończeniu pierwszej wojny o szkocką niepodległość, przy czym nowy zamek wzniesiony już został jako budowla murowana. W połowie XIV wieku jego właścicielem był Kenneth de Moravia, earl Sutherland. Kolejni potomkowie tego rodu posiadali zamek do 1440 roku, kiedy to ostatnia dziedziczka poślubiła Thomasa Kinnairda. Ród Kinnairdów dzierżył Skelbo do 1529 roku. Wówczas to na drodze kupna zamek przejął William Sutherland. Jego potomkowie w ostatniej ćwierci XVI wieku i w pierwszej połowie XVII wieku stopniowo przebudowywali zamek. Między innymi na podzamczu wzniesiony został nowożytny budynek mieszkalny, co doprowadziło do opuszczenia starszych i niewygodnych pomieszczeń, a z czasem popadnięcia ich w ruinę. Nowszy budynek funkcjonował do początku XVIII wieku, kiedy to został skonfiskowany w związku z udziałem lorda Kennetha Sutherlanda w powstaniach jakobickich i do końca XVIII wieku także popadł w ruinę.
Architektura
Zamek usytuowano na wzniesieniu w zakolu strumienia Skelbo, wpadającego po północnej stronie do zatoki Loch Fleet. Od XIV wieku miał on w planie kształt zbliżony do trójkąta, wyznaczonego przez poprowadzone krawędziami wzgórza kurtyny murów o grubości 1,2-1,4 metra. W części południowej istniał pomiędzy nimi wyraźny uskok, być może mieszczący bramę wjazdową lub raczej mniejszą furtę, gdyż stok na tym odcinku był dość stromy. Alternatywnie brama znajdować się mogła w pobliżu narożnika południowo – zachodniego, w miejscu o najłagodniejszym podejściu. Północny narożnik zamku, usytuowany w najwyższym punkcie wzniesienia, zajmowała prostokątna w planie wieża o wymiarach około 13,1 x 9 metrów i o murach grubych na 1,5 metra. Pozostałe zabudowania, pierwotnie zapewne konstrukcji drewnianej lub szachulcowej, przystawione były na dziedzińcu do kurtyn murów.
Stan obecny
Zamek znajduje się dziś w stanie zaawansowanej ruiny, której odczytanie dodatkowo utrudniają późniejsze przebudowy z XVI/XVII wieku. W najlepszym stanie przetrwały relikty wieży północnej oraz pobliskich kurtyn murów, które zachowały się również na kilku innych odcinkach, lecz są dziś mocno zarośnięte roślinnością. Po stronie południowo – zachodniej widoczne są nowożytne mury obwodowe niezadaszonego, prostokątnego budynku mieszkalnego. Wstęp na teren zamku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
Salter M., The castles of western and northern Scotland, Malvern 1995.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Second report and inventory of monuments and constructions in the county of Sutherland, Edinburgh 1911.
Tranter N., The fortified house in Scotland, volume V, north and west Scotland, Edinburgh 1986.