Historia
Zamek Caisteal Ruadh, czyli Czerwony Zamek, prawdopodobnie zbudowany został pod koniec XII lub na początku XIII wieku. Przypuszczalnie powstał z inicjatywy możnego rodu Comynów lub któregoś z ich pomniejszych wasali (Comynowie przyczynili się do powstania lub dzierżyli okoliczne zamki Blair, Ruthven, Lochindorb, czy Balvenie). Roy prawdopodobnie ochraniał rozległe rodowe dobra, usytuowane w strategicznie ważnym rejonie Strathspey. W 1381 roku przejść miał z rąk Johna Comyna IV na własność króla Roberta II. Nie wiadomo do kiedy funkcjonował oraz z jakiego powodu został porzucony. Po raz ostatni wspomniany został w dokumencie z 1548 roku.
Architektura
Zamek umieszczono na ziemnym kopcu o owalnym w planie kształcie, wyniesionym na 3,5-4 metry ponad tereny szerokiej doliny rzeki Spey. Była to bardzo prosta budowla, której obrona oparta była na romboidalnym czworoboku murów, z dłuższymi kurtynami usytuowanymi mniej więcej na linii północ – południe. Kurtyny były grube, szerokie w przyziemiu na około 1,8-2,1 metra, wysokie zaś na co najmniej 7,6 metra (do takiej wysokości zachowały się w XIX wieku), a wraz z przedpiersiem zapewne sięgające ponad 9 metrów. Obejmowały dziedziniec o wielkości 24 x 16 metrów.
Wjazd do zamku prowadził od strony północnej. Był to zwykły ostrołuczny przejazd przepruty w kurtynie, szerokości około 2,4 metra. Od zachodu zabezpieczała go niewielka, narożna wieża, która jednak nie była wysunięta przed kurtynę północną, a jedynie przed zachodnią. Być może z tamtej strony mieściła się mniejsza furta. Wieża mieściła co najmniej dwie kondygnacje, z których pierwsze piętro oświetlane było oknem, a obydwie kondygnacje obsługiwane były przez latryny.
Zabudowa wewnętrzna dziedzińca zapewne była w większości konstrukcji drewnianej lub szachulcowej. Musiała być przystawiona do kurtyn murów, przy czym jeden z budynków mógł się znajdować w narożniku południowo – zachodnim, gdzie w grubości muru znajdowała się latryna. Kolejny, jednokondygnacyjny budynek zapewne przylegał do północno – zachodniej wieży narożnej, która musiała być dostępna w przyziemiu z jego wnętrza.
Wschodnia część obwodu nie posiadała żadnych okien lub latryn w grubości muru, jednak niewielkie poziome wnęki w ścianach wskazywałyby, iż od strony dziedzińca na całej długości wschodniej kurtyny znajdowały się jakieś zabudowania, najpewniej o charakterze pomocniczym, gospodarczym. Z racji, iż wnęki w murze były zbyt duże na pozostawione przez dach, wydaje się, iż stanowiły miejsce pierwotnego podziału na kondygnacje.
Stan obecny
Do chwili obecnej zachował się prawie cały obwód murów obronnych wraz z narożną wieżą o wysokości równej kurtynom. Przerwa w obwarowaniach znajduje się jedynie w narożniku południowo – wschodnim, widoczny jest także otwór w miejscu bramy wjazdowej o zachowanym ostrołuku od strony dziedzińca. Wstęp na teren zamku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Garner-Lahire J., Abernethy and Kincardine, Castle Roy, Evaluation and watching brief, „Discovery Excav Scot”, vol. 14, 2013.
Garner-Lahire J., Abernethy and Kincardine, Castle Roy, Survey, watching brief and excavation, „Discovery Excav Scot”, vol. 13, 2012.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 1, Edinburgh 1887.
McKeggie L., Highland, Castle Roy, Watching brief and geophysical survey, „Discovery Excav Scot”, vol. 15, 2014.
Salter M., The castles of western and northern Scotland, Malvern 1995.