Historia
Zezwolenie na budowę mieszkalno – obronnej wieży Craig of Inverugie wydał w 1491 roku król Jakub IV. Wzniesiono ją na ziemiach należących pierwotnie do rodu Cheyne, którzy prawdopodobnie posiadali na jej miejscu swą starszą, jeszcze drewniano – ziemną siedzibę. W połowie XIV wieku na skutek wymarcia męskiej linii rodu i koligacji małżeńskich miejscowe dobra przeszły na rodzinę Keithów, którzy to właśnie pod koniec XV wieku ufundowali budowę nowej, murowanej siedziby. Zezwolenie na jej wzniesienie uzyskał Gilbert Keith lub jego syn William Keith z Inverugie, choć mógł to także być jego młodszy brat o imieniu John, również piszący się z Ravenscraig. Wieża pełniła funkcje mieszkalne prawdopodobnie aż do początku XVIII wieku. Jej porzucenie lub zniszczenie mogło mieć związek z powstaniami jakobickimi, w które zaangażowali się przedstawiciele rodu Keith.
Architektura
Wieżę usytuowano na skalistym wzniesieniu górującym nad zakolem rzeki Ugie, ze stokami opadającymi na północy ku jej brzegom. Z pozostałych stron prawdopodobnie chroniona była przekopem oraz ziemnymi obwałowaniami przez które miały prowadzić trzy groble. Obwarowania te mogły być pozostałością po starszym gródku z XIII/XIV wieku. Dodatkowo teren wieży ogradzał kamienny mur o grubości 1,8 metra i wysokości około 3 metrów.
Wieży nadano w planie kształt litery L, mierzącej 25,5 metry na linii wschód – zachód i 22,2 metry na odcinku północ – południe (główny blok posiadał wymiary 25,5 x 13,8 metra, zaś skrzydło południowo – zachodnie 10,9 x 8,5 metra, dzięki czemu wieża Craig była jedną z największych jakie wzniesiono na terenie Szkocji). Mury posiadały znaczną grubość wahającą się od 2,7 do 3,3 metra. Przeprute były głównie wąskimi otworami szczelinowymi oraz otworami strzeleckimi o formie krzyży z poziomą, krótką szczeliną umieszczoną wysoko w poprzek pionowej i kolistym poszerzeniem na samym dole szczeliny pionowej, w celu umożliwienia stosowania ręcznej broni palnej.
Wejście do wnętrza wieży umieszczono na poziomie gruntu w ścianie południowej, w kącie utworzonym przez mury obu skrzydeł, tak że mogło być flankowane dwoma rozglifionymi do wnętrza otworami strzeleckimi skrzydła zachodniego, a przedpole chronione było dwoma otworami strzeleckimi skrzydła wschodniego oraz dwoma skrzydła zachodniego. Dodatkowe wejście funkcjonowało także w ścianie południowej skrzydła zachodniego, gdzie po zewnętrznych, drewnianych schodach można się było dostać wprost na pierwsze piętro.
Całe przyziemie wieży, składające się z trzech komór, było przykryte na wysokości około 3 metrów sklepieniami kolebkowymi. Dwie mniejsze komory znajdowały się w części zachodniej, jedna większa umieszczona była natomiast w w części wschodniej. Komunikację z piętrem zapewniał prosty bieg schodów, umieszczonych naprzeciwko wejścia w przyziemiu i pierwotnie odgrodzonych od pomieszczenia murowaną ścianą. Wyżej, z pierwszego piętra na drugie wiodła już cylindryczna klatka schodowa osadzona w kącie południowo – zachodnim, pomiędzy dwoma skrzydłami. Wyrastała ona ponad mury wieży w formie cylindrycznej wieżyczki, mogącej pełnić funkcje wartowniczo – ostrzegawcze. Co ciekawe dwie zachodnie komory przyziemia najpewniej nie miały żadnych drzwi i dostępne były jedynie przez włazy w sklepieniu. Musiały więc pełnić rolę ciemnych i chłodnych spiżarni, trudno dostępnych schowków lub cel więziennych.
Powyżej gospodarczego parteru znajdowały się trzy piętra, wypełnione pomieszczeniami mieszkalnymi i reprezentacyjnymi. Ogrzewały je co najmniej cztery komiki, z czego trzy mieściły się na pierwszym piętrze, a czwarty odkryto na piętrze trzecim. Wszystkie górne kondygnacje zwieńczone były płaskimi stropami z belkami osadzanymi w otworach w murze. Jak w większości szkockich wież mieszkalnych na pierwszym piętrze znajdowała się reprezentacyjna aula (ang. hall), umieszczona w głównym bloku, oświetlana trzema oknami z bocznymi siedziskami i ogrzewana zachodnim kominkiem. Pozostałe pomieszczenia najpewniej miały bardziej prywatny charakter. Większość z nich wyposażona była w małe komory osadzone w grubości masywnych murów, wykorzystywane jako latryny, sypialnie, czy schowki. Korytarz w murze północnym łączył poprzez wnękę okienną aulę z pomieszczeniem północno – zachodnim, a tamto połączone było już bezpośrednio z pomieszczeniem w mniejszym skrzydle. Otwory okienne pomieszczeń mieszkalnych były wąskie, rozglifione do wnętrza, osadzone we wnękach.
Stan obecny
Wieża znajduje się dziś w stanie niezadaszonej ruiny o wysokości około 12 metrów. Teren wokół niej jest mocno zarośnięty roślinnością, której korzenie niestety przyspieszają degradację zabytku. Wnętrza są zasypane gruzem i znacznie zrujnowane, jedynie w pomieszczeniu południowo – zachodnim przyziemia zachowało się sklepienie.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
Salter M., The castles of Grampian and Angus, Malvern 1995.