Historia
Nie wiadomo kiedy dokładnie wieża mieszkalna Nether Horsburgh została wzniesiona. Najczęściej podaje się przedział czasowy od drugiej ćwierci XVI wieku do późnych lat tegoż stulecia. Jej fundatorami była prawdopodobnie miejscowa rodzina Horsburghów, która w pierwszej połowie XVII wieku sprzedała miejscowe dobra Stewartom z Schillinglaw. Nie wiadomo również jak długo byli oni właścicielami Nether Horsburgh oraz kiedy doszło do porzucenia budowli. Miejscowe dobra od drugiej połowy XVIII wieku należały do Douglasów, earlów March, ale wieża najpewniej była już wówczas opuszczoną ruiną.
Architektura
W odróżnieniu od pobliskiej, usytuowanej na wzgórzu wieży Horsburgh, Nether Horsburgh zbudowano w ustronnej dolinie, na łagodnym stoku opadającym na wschodzie do przypływającego w odległości około 15 metrów strumienia Hope Burn, wpadającego na południu do rzeki Tweed. Na zachodzie wieży teren podnosił się do około połowy wysokości budynku, nad wieżą dominowało także położone po północnej stronie wzgórze.
Wieżę wzniesiono z nieobrobionego kamienia magmowego. Otrzymała ona w planie kształt czworoboku o długości 9,7 metra i szerokości 7,9 metra, przy murach grubych na około 1,3 metra. Pierwotnie wieża sąsiadowała z zabudowaniami gospodarczymi i pomocniczymi, oddalonymi po wschodniej stronie o około 14 metrów. Kolejne budynki ulokowane były również po stronie północnej, w odległości około 22 metrów, zapewne tworząc przy wieży ogrodzony dziedziniec.
Wejście do wieży umieszczono we wschodniej części elewacji północnej, na poziomie gruntu. Wnętrze pierwotnie dzieliło się na cztery kondygnacje. Najpewniej układ był typowy dla późnośredniowiecznych szkockich budowli mieszkalno – obronnych. Każde z pięter było jednoprzestrzenne i nie licząc przyziemia przykryte drewnianym, płaskim stropem. Komunikację pomiędzy dwoma najniższymi kondygnacjami zapewniały proste schody osadzone w grubości muru wschodniego oraz od pierwszego piętra wzwyż spiralna klatka schodowa w narożniku północno – wschodnim.
Sklepione kolebkowo, doświetlane dwoma otworami szczelinowymi przyziemie pełniło funkcje gospodarcze. Na pierwszym piętrze znajdowała się ogrzewana kominkiem komnata dzienna o cechach reprezentacyjnych. Oświetlały ją pojedyncze okna w każdej z dłuższych ścian oraz trzecie okno w ścianie zachodniej, umieszczone tuż obok kominka. Dodatkowo w ścianie północnej znajdowały się dwie półki ścienne, trzecia w murze południowym, gdzie zlokalizowano także komorę w grubości ściany, doświetlaną małą szczeliną. Drugie piętro służyło celom mieszkalnym. Miało bardzo podobny układ do pierwszego piętra, łącznie z rozmieszczeniem okien, półek i komory w grubości muru, nie wiadomo jedynie czy kominek znajdował się w ścianie zachodniej czy wschodniej. Podobnie wyglądało piętro trzecie, również służące za prywatną komnatę mieszkalną.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego zachowały się zrujnowane mury trzech ścian wieży: północnej, południowej i zachodniej, sięgające maksymalnie około 12 metrów wysokości i poprzebijane dużymi wyrwami w miejscach dawnych ościeży okiennych. Wstęp na teren ruin wieży jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland, Peeblesshire, An Inventory of the Ancient Monuments, volume 2, Edinburgh 1967.