Historia
Wieża w Muckrach zbudowana została pod koniec XVI wieku, jako siedziba rodu Grantów z Rothiemurchus. Inwestycję przeprowadził założyciel rodu, Partick Grant, który poślubił córkę earla Atholl, otrzymał szlachectwo od króla Jakuba VI i zmarł w 1626 roku. Dobra Muckrach uzyskał w 1583 roku od ojca, czternastego lairda Grant, budowa mogła być więc przeprowadzona po tej dacie, a ukończona około 1598 roku, taka bowiem data miała być umieszczona na kartuszu herbowym budynku. Nie wiadomo do kiedy dokładnie wieża pełniła funkcje mieszkalne, lecz w drugiej połowie XIX wieku znajdowała się już w ruinie.
Architektura
Wieżę usytuowano w dolinie Dulnain, na wysokim brzegu opadającym na południu ku strumieniowi. Wzniesiono ją jako stosunkowo prostą budowlę na planie czworoboku o wymiarach 8,5 x 7,9 metra, z okrągłą wieżyczką schodową o średnicy 4 metrów, dostawioną do narożnika północno – zachodniego. Pierwotnie była ona włączona w obręb większej grupy zabudowań po stronie północnej i południowej, które wydzielały pośrodku nieduży, ograniczony od wschodu i zachodu dwoma kurtynami muru dziedziniec. Skrzydło południowe w narożniku wschodnim bronione było niewielką cylindryczną basztą, z murem przeprutym na poziomie piętra szeregiem otworów szczelinowych. Być może podobną basztę od zachodu posiadało przeciwległe skrzydło.
Wejście do wieży umieszczono na poziomie gruntu w cylindrycznej wieżyczce, w kącie utworzonym z głównym blokiem wieży, co było najczęściej wybieranym miejscem w szkockich budowlach mieszkalno – obronnych tego typu. Dzięki temu flankowane było dwoma otworami strzeleckimi przeprutymi w ścianie. Dodatkowym zabezpieczeniem była zapewne żelazna krata, otwierana i zamykana ruchem wahadłowym, nie można było natomiast nad portalem zastosować wykusza machikułowego, ze względu na umieszczoną powyżej klatkę schodową. O nie przywiązywaniu większej wagi do kwestii obronnych świadczył także brak chodnika straży w koronie murów, zastąpionego dwuspadowymi dachami szczytowymi.
Przyziemie wieży mieszkalnej zostało przykryte sklepieniem kolebkowym i zaopatrzone w sześć szczelinowych otworów strzeleckich, skierowanych w każdą stronę świata. Całe pierwsze piętro tradycyjnie zajmowała komnata dzienna o reprezentacyjnym charakterze (ang. hall), oświetlana czworobocznymi oknami z trzech stron, zaopatrzona w latrynę sąsiadującą z wejściem z klatki schodowej i zwieńczona drewnianym, płaskim stropem. Kolejne dwa piętra zajmowane były przez komnaty mieszkalne o bardziej prywatnym charakterze, przy czym komunikację pomiędzy nimi przejmowała już mniejsza klatka schodowa osadzona w wykuszu, czy tez ryzalicie dostawionym do narożnej wieżyczki. Dzięki temu dwie najwyższe kondygnacje tej ostatniej, przechodzące w część czworoboczną, mogły być zajmowane przez dodatkowe pomieszczenia mieszkalne.
Stan obecny
Wieża Muckrach podźwignięta została z ruiny w latach 80-tych XX wieku przez prywatnego inwestora i pełni dziś funkcję niedużego pensjonatu z pokojami do wynajęcia. Oprócz samej wieży mieszkalnej wraz z jej narożną wieżyczką schodową zachowała się cylindryczna baszta, natomiast po przyległych zabudowaniach pozostały jedynie mury przyziemia, zaadoptowane do pełnienia funkcji recepcji. Wnętrza posiadają obecnie współczesny wystój, choć zachowało się sklepienie najniższej kondygnacji, pozostawiono też ościeża niektórych kominków.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 2, Edinburgh 1887.
Salter M., The castles of western and northern Scotland, Malvern 1995.
Tranter N., The fortified house in Scotland, volume V, north and west Scotland, Edinburgh 1986.