Historia
Siedziba mieszkalna Mervinslaw zbudowana została około połowy XVI wieku. Jej historia jest słabo znana, wiadomo jedynie, iż w latach 1571 – 1572 Will Oliver z Lustruther otrzymał zastaw od pewnych Oliverów z Mervinslaw. Nie wiadomo jak długo Mervinslaw pełniło funkcje mieszkalne, wydaje się jednak, iż zostało opuszczone w bezkrwawy sposób, na co wskazywałby brak jakichkolwiek większych zniszczeń. Zapewne o porzuceniu zadecydowały zbyt surowe warunki bytowe i odludna okolica.
Architektura
Budynek wzniesiono na południowym stoku Mervin’s Law, ponad odludną doliną strumienia Peel Burn. Zbudowano go ze z grubsza obrobionych bloków miejscowego kamienia, łączonego gliną i układanego w miarę regularne warstwy. Otrzymał w planie kształt prostokąta o wielkości 7,8 x 6,4 metra przy murach grubości 1,2 metra, z koroną ścian obwodowych na wysokości 5,5 metra. Była to więc budowla niewielka, o stosunkowo cienkich murach jak na szkocko – angielskie pogranicze. Wnętrze budynku podzielono na dwie jednoprzestrzenne kondygnacje oraz poddasze, zwieńczone dwuspadowym dachem opartym na trójkątnych szczytach. Żadnego z pomieszczeń nie podsklepiono, wszystkie kondygnacje rozdzielały płaskie, drewniane stropy. Żadna z kondygnacji nie była też ogrzewana kominkiem.
Ściany pomieszczenia parteru przebito jedynie otworem wejściowym, utworzonym w krótszym murze południowo – wschodnim. Otwór zamykany był drzwiami zewnętrznymi oraz wewnętrznymi, z których te ostatnie blokowano dwoma ryglami umieszczanymi w otworach w murze. Znajdujące się za nimi pomieszczenie było ciemne i pozbawione jakichkolwiek detali architektonicznych. Musiało pełnić wyłącznie rolę gospodarczą, jako spiżarnia, skład lub obora dla zwierząt hodowlanych. Nie miało ono połączenia z pierwszym piętrem.
Pierwsze piętro dostępne było za pomocą drabiny przystawianej od zewnątrz do ściany zachodniej. Również tam znajdowało się dwoje blokowanych ryglami drzwi, osadzonych na wysokości 1,7 metra. Pomieszczenie piętra oświetlało od zachodu niewielkie, czworoboczne okno o profilowanym ościeżu, oraz otwór strzelecki umieszczony w ścianie południowo – wschodniej, tuż nad wejściem do komory parteru. W murach pomieszczenia na piętrze umieszczono aż pięć półek ściennych, przeważnie ulokowanych w pobliżu narożników. Wejście na poddasze musiała zapewniać drabina. Oświetlenie zapewniało tam pojedyncze małe okno przebite w szczycie południowo – wschodnim.
U podstawy stoku wzniesienia teren o wielkości około 45 x 41 metrów pierwotnie był ogrodzony kamiennym murem, do którego dostawiony był budynek o wymiarach 7,3 x 4 metry. W odległości około 27 metrów znajdował się kolejny budynek, a 6 metrów od niego trzeci, stanowiący wschodni narożnik majdanu. Zapewne stanowiły one gospodarcze zaplecze głównego budynku mieszkalnego.
Stan obecny
Mervinslaw pomimo skromnych rozmiarów to dziś zabytek wyjątkowy, jedna z najlepiej zachowanych mieszkalnych, niewieżowych budowli szkocko – angielskiego pogranicza. Poza brakiem dachu przetrwał w doskonałym stanie, nie wykazuje też znaków żadnych większych przekształceń oraz napraw, pomimo budowy u schyłku średniowiecza.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland, An Inventory of the Ancient and Historical Monuments of Roxburghshire, volume 2, Edinburgh 1956.