Historia
Kościół, a w zasadzie pierwotnie kaplicę, wybudowano we wczesnych latach 70-tych XIV wieku, w ważnym w średniowieczu mieście, usytuowanym w pobliżu opactwa Crossraguel i zamku earlów Cassilis. Budowla ufundowana została przez sir Johna Kennedy z Dunure, który uposażył w niej księdza i trzech kapelanów. Była to jedna z pierwszych tego typu fundacji w Szkocji, mająca licznych następców w postaci fundowanych w XV wieku kolegiat. Kolegiatę w Maybole ufundowano w 1382 roku za pozwoleniem biskupa Glasgow, wtedy też zapewne zakończone zostały prace budowlane, choć w XV wieku kościół został znacznie przebudowany.
Kolegiata w Maybole funkcjonowała nawet po zwycięstwie protestanckiej reformacji w 1560 roku, jeszcze trzy lata później uroczyście i tłumnie obchodzono w niej Wielkanoc. W kolejnym stuleciu kościół wykorzystywano do grzebania earlów Cassilis, lecz już w XVIII stuleciu budowla popadła w zaniedbanie i ostatecznie w ruinę.
Architektura
Kościół wzniesiono na lekko opadającym zboczu w pobliżu podstawy wzgórza na którym usytuowano osadę. Składał się on z długiego wewnątrz na 15,8 metra i szerokiego na 5,5 metra korpusu na planie prostokąta, nie posiadającego wydzielonego zewnętrznie prezbiterium. Po jego północnej stronie znajdowała się nieduża zakrystia. Elewacje korpusu wzmocnione zostały przyporami, licznymi zwłaszcza przy długiej elewacji południowej. Pomiędzy nimi umieszczono okna, pierwotnie w XIV wieku mające formę wąskich i wysokich prześwitów zwieńczonych trójliśćmi. W XV stuleciu większość okien została przekształcona na szerokie ostrołuczne okna wypełnione bardziej kunsztownymi maswerkami. Wejście znajdowało się w zachodniej części ściany południowej. Otrzymało ono ciekawą formę imitującą wczesnogotycką stylistykę z XIII wieku z umieszczonym nad nim herbem Kennedych.
Stan obecny
Kolegiata zachowała do dnia dzisiejszego mury obwodowe, lecz pozostaje obecnie niezadaszona. Część okien została zamurowana, a maswerki w nich w większości nie przetrwały. Obejrzeć można gotycki portal wejściowy oraz wewnątrz zdobione wnęki mieszczące niegdyś grobowce earlów Cassilis. Aneksy po północnej stronie kościoła, flankujące średniowieczną zakrystię od wschodu i zachodu (pozbawioną ściany zachodniej), są budowlami nowożytnymi. Zabytek jest udostępniony dla zwiedzających.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Fawcett R., Scottish Medieval Churches, Edinburgh 1985.
MacGibbon D., Ross T., The ecclesiastical architecture of Scotland from the earliest Christian times to the seventeenth century, t. 3, Edinburgh 1897.
Salter M., The old parish churches of Scotland, Malvern 1994.
Strona internetowa canmore.org.uk, Maybole, Abbot Street, St Mary’s Church.