Historia
Wieża mieszkalna Lochnaw, sądząc po jej cechach stylistycznych, wzniesiona została w początkowym okresie XVI wieku, choć na jednej z jej elewacji umieszczono tablicę z datą 1486. Wieża zastąpić miała starszy, królewski zamek funkcjonujący na wyspie na pobliskim jeziorze, zniszczony w 1390 roku przez Archibalda Grim Douglasa. Zarządcami owego zamku od 1360 roku mieli być przedstawiciele rodu Agnew, dziedziczni szeryfowie Wigtownshire od 1456 roku. Przedstawicielom ich rodu przypisuje się budowę wieży mieszkalnej. W drugiej połowie XVII wieku i na początku XVIII stulecia została ona rozbudowana o przyległe nowożytne skrzydła mieszkalne, z których część rozebrana została w 1953 roku.
Architektura
Wieża mieszkalna Lochnaw powstała jako jedna z mniejszych konstrukcji tego typu. Wzniesiono ją na planie kwadratu o długości boków wynoszącej jedynie 7 metrów, zaopatrując w cztery główne kondygnacje oraz przykryte dwuspadowym dachem poddasze, połączone ze sobą za pomocą spiralnej klatki schodowej, osadzonej w narożniku północno – zachodnim.
Wieża zwieńczona została obiegającą poddasze galerią obronną, schowaną za masywnym przedpiersiem, zwieńczonym krenelażem i przeprutym z każdej strony kilkoma odpływami – rzygaczami. Odpływy te pozbywały się nadmiaru wody deszczowej. Pośrodku dwóch elewacji z przedpiersia wysunięto wykusze, z których jeden, osadzony tuż nad umieszczonym w przyziemiu wejściem do wieży, pełnił rolę machikuły z której obrońcy mogli prowadzić ostrzał w dół, na szturmujących drzwi napastników. Północny wykusz stanowił już tylko wybrzuszenie, konieczne by zapewnić przejście w galerii obronnej, przy wystającym z poddasza kominie.
Układ wnętrz wieży był tradycyjny dla szkockich wieżowych budowli mieszkalno – obronnych. Sklepione kolebkowo przyziemie, doświetlane jedynie wąskimi otworami szczelinowymi pełniło rolę gospodarczą, na piętrze znajdowała się przykryta drewnianym stropem komnata dzienna (hall), a wyżej, także przykryte stropami, pomieszczenia mieszkalne o charakterze prywatnym. Każda z kondygnacji była jednoprzestrzenna, przy czym piętra ogrzewane były kominkami.
Stan obecny
Wieża zachowała się do dnia dzisiejszego w dość dobrym stanie, choć jej pierwotne otoczenie uległo zmianie. Nie widać już przekopu, który najpewniej ją otaczał, od północy natomiast połączona jest z nowożytnymi zabudowaniami mieszkalnymi. Prawdopodobnie w okresie nowożytnym powiększeniu uległy niektóre otwory okienne wieży, gdyż ich obramienia są bardzo podobne do tych w przyległym skrzydle. Zabytek znajduje się obecnie w rękach prywatnych, dlatego zwiedzanie jego wnętrz najpewniej nie jest możliwe.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Fourth report and inventory of monuments and constructions in Galloway (Volume I), county of Wigtown, Edinburgh 1912.
Tranter N., The fortified house in Scotland, volume III, south-west Scotland, Edinburgh-London 1965.