Historia
Miejscowe dobra przekazane zostały rodzinie Gordonów z Abergeldie po 1562 roku, czyli po bitwie pod Corrichie, w której oddziały George Gordona, czwartego earla Huntly, a zarazem wodza klanu Gordonów, zostały pokonane przez wojska królowej Marii Stewart. Prawdopodobnie earl Huntly podarował Knock Gordonom z Abergeldie w zamian za zasługi w trakcie walk. Najpewniej istniała już tam wówczas jakaś budowla mieszkalno – obronna, gdyż kilkanaście lat wcześniej trzeci earl Huntly wyznaczył do jej obrony jednego ze swych synów. Nie wiadomo, czy Gordonowie z Abergeldie wznieśli na jej miejscu nową budowlę, czy tylko przebudowali starą, ani kiedy dokładnie się to stało. Powodem prac budowlanych mogła być chęć ochrony przed wrogim klanem Forbes, którego przedstawiciele w 1592 roku zabili w potyczce Henrego Gordona, drugiego lairda Knock (według tradycji laird zginąć miał po upadku ze spiralnych schodów wieży, po tym jak usłyszał od służącego, że głowy jego synów zostały nadziane na łopaty, którymi kradli Forbesom torf). Być może jego następca, Alexander Gordon, sfinansował prace budowlane nad wieżą.
Architektura
Wieżę zbudowano na niewysokim pagórku o łagodnych stokach, na południe od rzeki Dee, w pobliżu jej połączenia z korytem rzeki Muick na wschodzie. Była to niewielka, czworoboczna budowla mieszkalna o wymiarach w planie 8,4 x 6,7 metra, posiadająca niezbyt grube mury (1,2 metra). Zwieńczona była dwuspadowym dachem, który pozostawił jednak miejsce na dwie narożne obłe bartyzany oraz na czworoboczną wieżyczkę obserwacyjną w narożniku południowo – wschodnim. Bartyzany nadwieszono w dość wyszukany sposób, na dwóch rzędach masywnych wsporników i najniżej położonych obłych konsolach. Jeszcze bardziej nietypowo umieszczono w nich otwory strzeleckie, zabezpieczone przez wystające kamienie. Pierwotnie teren wieży ogrodzony był kamiennym, zapewne niezbyt wysokim murem, w obrębie którego mieściły się zabudowania gospodarcze: stajnie, kuchnia, szopy, spichrze itp.
Wejście do wieży umieszczono na poziomie gruntu, w pobliżu wschodniego narożnika ściany południowej. Wiodło ono do sklepionej kolebkowo komory przyziemia oraz do umieszczonej zaraz obok w grubości muru cylindrycznej klatki schodowej, prowadzącej na górne kondygnacje. Co ciekawe połączenie pionowe zapewniała w tak małej wieży także druga kręcona klatka schodowa, osadzona w narożniku północno – wschodnim, nieco mniejsza, o bardziej prywatnym charakterze. Parter wieży tradycyjnie pełnił funkcje gospodarczej spiżarni, gdyż był doświetlany jedynie wąskimi, szczelinowymi otworami, po jednym z każdej strony budynku.
Pierwsze piętro wieży wypełniła kryta drewnianym stropem komnata reprezentacyjna w której skupiało się życie dzienne mieszkańców (ang. hall). Jej czworoboczne okna, także po jednym z każdej strony, były już większe, dodatkowo zaopatrzone u dołu, pod parapetami, po trzy okrągłe otwory strzeleckie, z których dwa skrajne przepruto pod skosem w celu pokrycia ogniem większej części przedpola. Ogrzewanie komnaty spoczywało na kominku osadzonym w ścianie zachodniej. Dwie najwyższe kondygnacje, także kryte drewnianymi stropami, musiały być zajmowane przez komnaty mieszkalne o bardziej prywatnym charakterze.
Stan obecny
Mury obwodowe wieży przetrwały do dnia dzisiejszego praktycznie w całości, lecz jest ona obecnie niezadaszona, a jej wnętrze pozbawione podziałów kondygnacyjnych i prawdopodobnie niedostępne. Knock stanowi dobry przykład niewielkiej, prostej budowli mieszkalno – obronnej z czasów przełomu średniowiecza i czasów nowożytnych, co więcej usytuowanej w malowniczym krajobrazie parku narodowego Cairngorms.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 2, Edinburgh 1887.
Salter M., The castles of Grampian and Angus, Malvern 1995.
Tranter N., The fortified house in Scotland, volume IV, Aberdeenshire, Angus and Kinkardineshire, Edinburgh 1986.