Historia
Kościół w osadzie zwanej pierwotnie Parva Kingorn (Little Kinghorn) zbudowany został w pierwszej ćwierci XIII wieku. Konsekrował go w 1243 roku biskup St Andrews David de Bernham. Prawdopodobnie pod konic średniowiecza kościół powiększono o nawę południową. W takiej formie funkcjonował do końca XVI wieku, kiedy to na fali zwycięskiej reformacji został porzucony i popadł w ruinę, choć przez pewien czas jego prezbiterium służyło jeszcze za kaplicę grobową lokalnej rodziny Ayton.
Architektura
Kościół św. Serfa wzniesiono z obrobionych bloków piaskowca, jako budowlę jednonawową składającą się z prostokątnego korpusu o wewnętrznych wymiarach 10,7 x 4,4 metra i nieco węższego, wydłużonego prezbiterium, także na planie prostokąta, wielkości 7,4 x 4 metry. W niedużym oddalenie od kościoła, po jego południowej stronie stanęła XIII-wieczna mała czworoboczna kaplica (3,3 x 1,8 metra), w późniejszym okresie połączona ze świątynią za pomocą dostawionej od południa bocznej nawy. Nawę i prezbiterium pierwotnie oświetlały wąskie, podłużne okna lancetowate, szeroko rozglifione do wnętrza. Jak to często praktykowano w średniowieczu strona północna świątyni pozbawiona została okien, natomiast nietypowe było nie umieszczenie okna również w ścianie wschodniej prezbiterium, które powinno oświetlać ołtarz. Wejście do kościoła prawdopodobnie wiodło od północy i południa do zachodnich części nawy. Obie główne części kościoła rozdzielała pozbawiona ozdób, prosta arkada tęczy o ostrołucznej archiwolcie osadzonej na impostach. Prezbiterium i nawa najpewniej nie posiadały sklepień, przykryta kolebką była jedynie mała kaplica południowa.
Stan obecny
Kościół znajduje się dziś w stanie zaawansowanej ruiny. Przetrwała część jego murów obwodowych, przede wszystkim ściana zachodnia korpusu nawowego, ściana wschodnia korpusu z częściowo zamurowaną arkadą tęczy oraz mury prezbiterium z przemurowaną ścianą północną. Mur północny i południowy nawy głównej oraz ściany nawy południowej prawie w całości już zanikły, bardzo niskie są także ściany kaplicy południowej. Spośród XIII-wiecznych detali architektonicznych widoczne jest okno zachodnie nawy i dwa okna południowe prezbiterium. Wstęp na teren przykościelnego cmentarza jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
MacGibbon D., Ross T., The ecclesiastical architecture of Scotland from the earliest Christian times to the seventeenth century, t. 2, Edinburgh 1896.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Eleventh report with inventory of monuments and constructions in the counties of Fife, Kinross, and Clackmannan, Edinburgh 1933.