Historia
Kaplicę zwaną Cill Naoimh („kościół świętego”) prawdopodobnie wzniesiono pod koniec XIV lub w początkowych latach XV wieku, gdyż wygląd jej okien zbliżony był do późnośredniowiecznych otworów kaplicy w Dunollie i Dunstaffnage, choć stanęła ona na miejscu wykorzystywanym przez chrześcijańską społeczność od wczesnego średniowiecza (jeden z krzyży datowano na V wiek n.e.). Według tradycji kaplica uległa spaleniu przez zbrojne oddziały MacDonaldów, gdy grupa członków klanu MacLeanów szukała w niej schronienia po bitwie pod Traigh Ghruineard w 1598 roku, lecz nie zachowały się o tym wydarzeniu współczesne bitwie przekazy źródłowe.
Architektura
Wzniesiona na niewielkim pagórku przy zachodnim brzegu Loch Gruinart, kaplica otrzymała w planie wymiary 9,2 długości oraz 4,3 metra szerokości, przy grubości murów wynoszącej 0,9 metra. Była to prosta budowla salowa przykryta dwuspadowym dachem opartym na trójkątnych szczytach wyrastających z krótszych ścian, zbudowana z nieobrobionego, płaskiego kamienia polnego łączonego gruboziarnistą zaprawą wapienną, za wyjątkiem najniższych warstw murów, przy wznoszeniu których użyto większych bloków.
Wejście do wnętrza umieszczono w ścianie zachodniej, w portalu o łuku odcinkowym, zabezpieczanym pierwotnie ryglem osadzanym w otworze w murze. Słabe oświetlenie świątyni zapewniały jedynie dwa półkoliście zamknięte nieduże okna, przeprute we wschodniej części ściany południowej i w elewacji wschodniej. Wszystkie były szeroko rozglifione do wnętrza i posiadały schodkowe parapety. Co charakterystyczne w otworach tych, podobnie jak w wejściu zachodnim, cienkie kamienne płyty w łukach nie zostały ustawione promieniście a tylko z nieznacznym odchyleniem od pionu. Poniżej okna wschodniego umieszczono postument pierwotnie dźwigający ołtarz.
Stan obecny
Kaplica zachowała się do dnia dzisiejszego w postaci trwałej ruiny, pozbawionej dachu, lecz z pełnym obwodem murów, włącznie z oboma szczytami. Widoczne są oba otwory okienne oraz wejście w ścianie zachodniej. Wstęp na teren kaplicy jest wolny. Na przykościelnym cmentarzu znajduje się wiele płyt grobowych i krzyży, pochodzących także z okresu wczesnego średniowiecza.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
MacGibbon D., Ross T., The ecclesiastical architecture of Scotland from the earliest Christian times to the seventeenth century, t. 1, Edinburgh 1896.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland, Argyll, An Inventory of the Ancient Monuments, volume V, Islay, Jura, Colonsay & Oronsay, Edinburgh 1984.