Historia
Kaplica w Kilmory wzniesiona została w pierwszych latach XIII wieku, natomiast po raz pierwszy odnotowano ją w źródłach pisanych w drugiej połowie tamtego stulecia jako filię parafii Knapdale w Keills, której dochody przeznaczone były dla opactwa Kilwinning. Według tych zapisów kaplica nosiła wezwanie św. Marii, choć według lokalnej tradycji poświęcona była świętemu Maelrubhowi z Applecross. Najprawdopodobniej pierwotne funkcje pełniła do okresu reformacji w drugiej połowie XVI wieku, później mogła być jeszcze wykorzystywana do celów pochówkowych.
Architektura
Kaplicę wzniesiono na płaskim fragmencie terenu, na wschód od niewielkiego strumienia, nieco ponad pół kilometra od zatoki Kilmory Bay. Zbudowana została w większości z szarego i różowego kwarcytu, układanego w regularne warstwy, przy wykorzystaniu piaskowca w narożach i ościeżach okien. Kaplica otrzymała prostą formę budowli salowej na planie prostokąta o wymiarach 11,5 x 5,2 metra o murach grubych na 0,9 metra i wysokich na 4,4 metra. Portal wejściowy umieszczono w zachodniej części ściany południowej. Był on półkoliście zamknięty z uskokami wypełnionymi wałkami, ciągnącymi się bezpośrednio od poziomu progu, oraz z profilowanymi wewnętrznymi narożnikami. Wschodnia część kaplicy od południa oświetlana była dwoma niedużymi, rozglifionymi oknami o półkolistych zwieńczeniach oraz dwoma podobnymi oknami w ścianie wschodniej. Pojedyncze okno przepruto także we wschodniej części ściany północnej, tak by ołtarz był dobrze oświetlony z trzech stron. Wewnątrz jedynym elementem architektonicznym była półka ścienna we wschodniej części ściany południowej.
Stan obecny
Kaplica zachowała się w postaci niezadaszonej trwałej ruiny z pełnym obwodem murów za wyjątkiem ściany wschodniej, która jest dziś pozbawiona szczytu, ale widnieją w niej za to dwa oryginalne, romańskie okna. W 1934 roku budynek przykryto szklanym, prowizorycznym zadaszeniem, na szczęście niewidocznym od strony zewnętrznej. Ochrania ono umieszczone w kaplicy liczne zabytkowe krzyże i nagrobki, pośród których wyróżnia się wspaniale rzeźbiony MacMillan’s Cross z około połowy XV wieku oraz płaskorzeźbione nagrobki z wizerunkami uzbrojonych rycerzy.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
MacGibbon D., Ross T., The ecclesiastical architecture of Scotland from the earliest Christian times to the seventeenth century, t. 1, Edinburgh 1896.
Salter M., The old parish churches of Scotland, Malvern 1994.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland, Argyll, An Inventory of the Monuments, volume VII, Mid Argyll and Cowal, Edinburgh 1992.