Historia
Kaplica św. Brygidy zbudowana została w XIII wieku, jako świątynia podległa kościołowi farnemu w Kilneuair. Funkcje liturgiczne prawdopodobnie pełniła do czasu reformacji, która na terenie Szkocji zwycięstwo odniosła w 1560 roku. W XVIII i XIX wieku kaplica wykorzystywana była do celów grzebalnych przez rodzinę Campbellów z Rhudil. Być może z ich inicjatywy około 1900 roku wzmocniono mury kaplicy, przekształcono zwieńczenie portalu oraz dobudowano wąskie ogrodzenie po południowej stronie świątyni.
Architektura
Kaplicę zbudowano na niskim ale skalistym pagórku, nad doliną strumienia Rhudil Burn, ku któremu teren opadał serią skalnych ścian i stoków. Pierwotnie świątynia otoczona była murem wzniesionym z nie łączonego zaprawą kamienia, który ogradzał obszar o średnicy około 30 metrów. Samą kaplicę zbudowano z łączonego zaprawą lokalnego kamienia, sporadycznie obrabianego. Detale architektoniczne wykonano z łupku; w ich pobliżu odkryto ślady średniowiecznych tynków.
Kaplica była prostą budowlą salową na planie prostokąta o wymiarach 11,1 x 5,1 metra z murami o grubości wahającej się od 0,8 do 1 metra, przy czym ścianę wschodnią, sąsiadującą ze stokiem wzgórza, posadowiono na cokole. Wejście znajdowało się w zachodniej części ściany południowej. Umieszczony tam portal oprofilowano w ościeżach wałkami. Wąskie okna rozglifiono do wnętrza i zamknięto ostrołucznie. Były one stosunkowo wysokie, zwłaszcza para osadzona w ścianie wschodniej. Po jednym oknie przebito także od północy i południa we wschodnich partiach ścian wzdłużnych. Wyjątkowo starannie utworzono wnęki okien wschodnich, które na wysokości archiwolt zaopatrzono w pochyłe odsadzki redukujące grubość muru.
Wewnątrz kaplicy część prezbiterialna nie została wyróżniona strukturalnie. Z pomocą przyszły jedynie naturalne warunki terenowe, dzięki którym wschodnia, kapłańska część świątyni znajdowała się na nieco wyżej położonym skalnym podłożu. Poza wnękami okiennymi i portalem jedynymi detalami architektonicznymi były dwie proste półki ścienne utworzono w pobliżu wschodnich narożników. Wnętrze najpewniej przykryte było otwartą więźbą dachową.
Stan obecny
Kaplica znajduje się dziś w stanie nie pozbawionej uroku, niezadaszonej ruiny. Zachowała pełen obwód wzmocnionych w okresie nowożytnym murów, za wyjątkiem częściowo zdegradowanego szczytu zachodniego. Zachowały się wszystkie cztery okna oraz portal wejściowy, choć klińcowe zwieńczenie tego ostatniego najpewniej jest wynikiem współczesnych prac renowacyjnych, a okna w ścianach wzdłużnych nie posiadają już górnych partii. Wstęp na teren kaplicy jest wolny, lecz znajduje się ona na odludnym terenie, z dala od głównych dróg.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland, Argyll, An Inventory of the Monuments, volume VII, Mid Argyll and Cowal, Edinburgh 1992.