Historia
Początki zamku Huntingtower, siedziby starego rodu Ruthven, który posiadał dobra w hrabstwie Perthshire już od XII wieku, sięgały wczesnych lat XV wieku. Około 1460 roku lord William Ruthven sfinansował przebudowę budynku bramnego tego najstarszego założenia w typową dla późnośredniowiecznej Szkocji wieżę mieszkalną. Już dwadzieścia lat później przeprowadzono kolejną rozbudowę zamku, na skutek której otrzymał on bardzo nietypową i niespotykaną nigdzie indziej formę z dwoma wieżami mieszkalnymi usytuowanymi tuż obok siebie. Przyczyną takiej przebudowy mogło być posiadanie przez Williama dwóch synów z małżeństwa z pierwszą żoną Isabel Lindsay. William i jego młodszy brat John oboje otrzymali prawa do Huntingtower, co wymusiło konieczność wybudowania i pomieszczenia obu szlachciców wraz z ich rodzinami i służbą. Kolejne rozbudowy zamku miały miejsce w XVI wieku, lecz nie wpłynęły one jeszcze wówczas na zasadniczą zamianę jego wyglądu.
W 1565 roku ówczesny właściciel Huntingtower, katolik Patrick Ruthven, gościł na zamku królową Marię Stewart, krótko po jej ślubie z lordem Darnley. Dla odmiany jego syn William był żarliwym protestantem, który po śmierci ojca w 1566 roku stał się przeciwnikiem monarchini. Rok później brał udział w zabójstwie prywatnego sekretarza królowej, katolickiego doradcy i jej faworyta, Davida Rizzio, a następnie brał udział w buncie i obaleniu Marii, które zakończyło się jej klęską w 1568 roku w bitwie pod Langside i ucieczką do Anglii. W 1581 roku, podczas rządów Jakuba VI, William otrzymał tytuł earla Gowrie, lecz najwyraźniej nie zaspokoiło to jego ambicji, gdyż rok później wplątał się w antykatolicki spisek mający na celu porwanie piętnastoletniego Jakuba, którego przez prawie rok więziono na zamku Ruthven. Spiskowcy przejęli w tym czasie stery państwa, lecz władcy udało się ostatecznie uciec i odzyskać rządy. Choć William początkowo uzyskał przebaczenie, wkrótce wplątał się w kolejne spiski i został w 1584 roku stracony pod zarzutem zdrady na zamku Stirling. Pozostali członkowie rodziny zamieszkiwali w Ruthven do 1600 roku, kiedy to w domu zwanym Gowrie House w Perth doszło do zdarzenia, na skutek którego bracia John i Alexander Ruthven zostali zabici. Do dnia dzisiejszego nie ma pewności czy zostali tam zwabieni przez króla i zamordowani, czy też była to kolejna próba porwania władcy, tym razem zakończona całkowitym fiaskiem. W efekcie tych wydarzeń wszystkie dobra rodu zostały skonfiskowane, a zamek Ruthven przemianowano wówczas na Huntingtower by wymazać nazwisko jego założycieli.
Huntingtower stanowiło własność Korony do 1643 roku, kiedy to Karol I przekazał zamek Williamowi Murrey, earlowi Dysart. Murreyowie przeprowadzili w Huntingtower gruntowną przebudowę na skutek której dwie wieże mieszkalne zostały połączone, a ich wnętrza przystosowane do wygodniejszych, nowożytnych standardów mieszkaniowych. W takiej formie zamek użytkowany był do drugiej połowy XVIII wieku, kiedy to po śmierci lady Mary Ross utracił status rezydencji szlacheckiej. Później przeznaczono go dla robotników rolnych, a część pomieszczeń opuszczono, co przyczyniło się do zrujnowania większości zabudowań.
Architektura
Najstarszą częścią zamkowego założenia był XV-wieczny czworoboczny budynek bramny, dość szybko, przed końcem XV wieku przekształcony w typową wieżę mieszkalną o wysokości trzech kondygnacji. Wieża zwieńczona była murowanym poddaszem przykrytym dwuspadowym dachem, węższym i krótszym od samej wieży, a przez to pozostawiającym miejsce na dookolną galerię obronną, która ukryta była za przedpiersiem z krenelażem. Przedpiersie tradycyjnie osadzono na wystających z lica muru uskokowych wspornikach. W narożnikach przechodziło ono w formę obłych bartyzan.
Każda z kondygnacji wieży mieściła pojedyncze pomieszczenie o wymiarach 8,2 x 4,3 metra, skomunikowane spiralną klatkę schodową osadzoną w grubości muru w północno – zachodnim narożniku, w pobliżu którego przepruto też wejście, umieszczone w ścianie północnej na poziomie dziedzińca. W trakcie przebudowy w najniższej kondygnacji założono sklepienie kolebkowe i przeznaczono pomieszczenie na kuchnię oraz spiżarnię. Pierwsze piętro, jak to najczęściej bywało w szkockich wieżach mieszkalnych, przeznaczono na komnatę dzienną o reprezentacyjnym charakterze (hall), natomiast drugie piętro zajmować musiało pomieszczenie mieszkalne o bardziej prywatnym charakterze. Obie górne komnaty ogrzewane były kominkami i stosunkowo dobrze oświetlane prostokątnymi oknami, z których część zaopatrzono we wnękach w boczne, kamienne siedziska. Obie izby były też przykryte drewnianymi stropami belkowymi, przy czym strop nad aulą (hall) przed połową XVI wieku pokryto dekoracją malarską o różnorodnych wzorach geometrycznych, roślinnych, ale też o wyobrażeniach np. psa, jelenia, zająca, lwa z ludzką głową, smoka, czy przedstawiających sceny biblijne. Wyróżniało się również przedstawienie tzw. Zielonego Człowieka, czyli znanej z mitologi celtyckiej maski ludzkiej twarzy z wyrastającymi z ust pnączami lub okrytej liśćmi, która stanowiła symbol odrodzenia. Ponadto w południowej ścianie auli umieszczono wnękę – półkę ścienną, być może rodzaj skrytki na kosztowności.
W trakcie przebudowy z około 1480 roku, po zachodniej stronie wieży przebudowanej z budynku bramnego, w odległości zaledwie około 2,7 metra, wzniesiono drugą wieżę o rezydencjonalno – obronnym charakterze. Choć obie budowle stanowiły osobne założenia mieszkalne, to mogły ułatwiać wzajemną obronę poprzez ogień flankowy i poprzez wsparcie zapewniane za pomocą nadwieszanego u góry drewnianego pomostu. Wieża zachodnia otrzymała w planie formę litery L, składającą się z głównego bloku usytuowanego dłuższymi ścianami prostopadle do wieży wschodniej oraz z kwadratowego skrzydła po stronie południowo – zachodniej. Główny blok wieży mieścił trzy kondygnacje i był nieco niższy od wieży wschodniej, natomiast skrzydło południowo – zachodnie było czterokondygnacyjne, przez co swą smukłą sylwetką wyrastało na najwyższą budowlę zamku. Sposób ich zwieńczenia był podobny jak w wieży wschodniej, czyli oba te elementy posiadały poddasza otoczone obronnymi galeriami z masywnymi przedpiersiami.
Wejście do nowej wieży umieszczono po stronie północnej na poziomie pierwszego piętra, pierwotnie musiały więc do niego prowadzić zewnętrzne drewniane schody. Parter prawdopodobnie posiadał niezależne wejście, umieszczone tuż poniżej górnego portalu, być może też obie kondygnacje połączone były jakimś włazem w suficie. Najniższa komora musiała pełnić funkcje gospodarcze, choć wyjątkowo nie została podsklepiona. Pierwsze piętro głównego bloku wieży zachodniej mieściło aulę (hall), ogrzewaną kominkiem i skomunikowaną z drugim piętrem za pomocą spiralnej klatki schodowej w narożniku północno – zachodnim. Także drugie piętro głównego bloku mieściło jedną dużą komnatę, pełniącą rolę dodatkowej auli lub sypialni pana zamku. Dodatkowe nieduże izby mieszkalne mieściły się na każdej kondygnacji skrzydła południowo – zachodniego.
Obydwie wieże mieszkalne włączone zostały w obwód murów obronnych wydzielających po stronie północnej dziedziniec o nieregularnym, ale zbliżonym do czworoboku kształcie. Wjazd na jego teren odbywał się poprzez najlepiej chronione miejsce, a mianowicie poprzez korytarz utworzony przez dwie wieże mieszkalne. Większość pozostałych zabudowań zamku w XV i XVI wieku była konstrukcji drewnianej lub szachulcowej, były one przystawione do wewnętrznych ścian muru obwodowego i przeznaczone na cele gospodarcze (stajnie, kuźnia, browar, domy służby, spichrze itp.). Wyróżniał się murowany, prostokątny w planie budynek, usytuowany od XVI wieku po północnej stronie wieży zachodniej. Mieścił on okazałą wielką aulę, miejsce organizowania uczt, biesiad, przeprowadzania najważniejszych uroczystości czy też sądów.
Stan obecny
Zamek znajduje się dziś pod opieką organizacji Historic Scotland, jest więc udostępniony odpłatnie dla zwiedzających przez cały rok. Do dnia obecnego przetrwały obie wieże mieszkalne, posiadające formę uzyskaną na skutek XVII-wiecznej przebudowy, która od strony zewnętrznej spowodowała powiększenie części okien (zwłaszcza w elewacjach południowych) oraz zabudowanie korytarza bramnego pomiędzy dwoma wieżami. Znacznie przekształcono też wnętrza wieży zachodniej, przy czym jej podziały międzykondygnacyjne nie zachowały się, podobnie jak wszystkie inne zabudowania na terenie dawnego dziedzińca oraz otaczający je mur obronny. Cennym zachowanym elementem architektonicznym jest polichromowany strop z około 1540 roku, widoczny na pierwszym piętrze wieży wschodniej, odkryty w trakcie prac konserwatorskich w 1913 roku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 1, Edinburgh 1887.
Pringle D., Huntingtower Castle, Edinburgh 2007.
Tabraham C., Scotland’s Castles, London 2005.