Historia
Wieża mieszkalna Hatton przypuszczalnie wzniesiona została z inicjatywy rodu Lauder w pierwszej połowie XV wieku, gdyż to jej mogła dotyczyć informacja z 1453 roku o oblężeniu Haltone przez króla Jakuba II. W jego trakcie użyta miała być bombarda i kamienne kule wiezione przez cztery wozy, oblegający utworzyć też mieli drewnianą osłonę przed pociskami obrońców. W 1515 roku William de Lauder otrzymał królewski przywilej zezwalający na odbudowę wieży. W późnośredniowiecznej formie funkcjonowała ona do drugiej połowy XVII wieku, kiedy to ówczesny właściciel, lord Hatton, Charles Maitland otoczył ją renesansowymi zabudowaniami pałacowymi. Całe założenie zniszczone zostało w trakcie pożaru z 1952 roku.
Architektura
Wieżę wybudowano na plateau pomiędzy kilkoma mniejszymi ciekami wodnymi od północy i południa. Była to budowla na planie litery L, składająca się z głównego bloku o długości 14 metrów ze wschodu na zachód oraz mniejszego skrzydła północno – wschodniego, które razem dawały wschodnią elewację długości 15,8 metrów. Mury wieży były masywne, w przyziemiu posiadały lekko powyżej 3 metrów grubości, a wznosiły się na wysokość około 18 metrów. Otaczające ją w średniowieczu zabudowania najpewniej w większości były konstrukcji drewnianej lub szachulcowej. Z powodu braku dogodnych warunków terenowych (wzniesienie, strome stoki), wieżę prawdopodobnie otaczał przekop z ziemnym wałem.
Wejście do wieży umieszczone było na poziomie gruntu, przedłożono więc wygodę ponad względami obronnymi. Znajdowało się zwyczajowo w kącie utworzonym przez oba skrzydła budowli, w ścianie północnej głównego bloku wieży. Półkoliście zwieńczony portal otwierał się na korytarz przepruty przez grubość muru, wiodący do głównej komory przyziemia oraz rozgałęziający się na lewo w stronę spiralnej klatki schodowej. Zarówno komora przyziemia w głównym bloku wieży jak i mniejsza komora w bocznym skrzydle były przykryte sklepieniami kolebkowymi. Północna była ciemna i ciasna, musiała więc pełnić rolę składu i spiżarni, ewentualnie, jeśli wejście na poziomie przyziemia było wtórne, pierwotnie mogła służyć za dostępną z góry przez właz celę więzienną. Południowa komora doświetlana była od wschodu i zachodu dwoma rozglifionymi do wnętrza otworami, ale zapewne też pełniła funkcje gospodarcze.
Tradycyjnie dopiero pierwsze wieży piętro pełniło rolę mieszkalną i reprezentacyjną, ze znajdującą się w głównym bloku wieży aulą (ang. hall). Jako że w niej skupiało się dzienne życie mieszkańców, tam urządzane były wszystkie uczty, uroczystości i spotkania, musiało to być pomieszczenie ogrzewane, być może zaopatrzone w grubości muru w latrynę i wyposażone w wielki stół dla miejscowego lorda. Powyżej funkcjonowały jeszcze dwa piętra, wypełnione mieszkalnymi komnatami: większymi w głównym bloku, mniejszymi w skrzydle, wszystkimi wyposażonymi w dużą liczbę wnęk i mniejszych komór w grubości murów. Nie ma pewności jak pierwotnie wieża była zwieńczona, można jednak z dużą dozą prawdopodobieństwa przypuszczać, iż posiadała poddasze otoczone przez otwartą galerię obronną, schowaną za przedpiersiem z krenelażem.
Stan obecny
Wieża wraz z późniejszymi renesansowymi zabudowaniami pałacowymi została rozebrana w drugiej połowie XX wieku, po pożarze z 1952 roku. Obecnie nie ma po niej widocznych gołym okiem śladów, jedynie pod ziemią ukryte mogą być około 1,5 metrowej wysokości fundamenty. Teren zabytku częściowo zajmuje dziś współczesny parterowy dom.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Findlay J.R., Notes on Hatton House, Mid-Lothian, „Proc Soc Antiq Scot”, vol. 11, 1874-1876.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Tenth report with inventory of monuments and constructions in the counties of Midlothian and West Lothian, Edinburgh 1929.