Historia
Broch Dun Boreraig wzniesiony został w okresie gdy tereny dzisiejszej Szkocji znajdowały się w epoce żelaza. Była to budowla mieszkalno – obronna, wzniesiona przez rodzinę, klan lub małe plemię w celu ochrony dobytku i życia oraz z obawy przed uprowadzeniem i popadnięciem w niewolę. Wzniosła go miejscowa celtycka ludność tworząca społeczność żyjącą głównie z wypasu bydła i owiec, mniejszych upraw rolniczych, rybołówstwa i polowań na dzikie zwierzęta. Jako, iż bydło stanowiło wówczas wyznacznik bogactwa, próba jego ochrony przed ciągłymi najazdami rabunkowymi mogła być jednym z impulsów do budowy charakterystycznych wież mieszkalnych. Zapewniały one względnie dobre warunki obronne przed nagłymi atakami mniejszych grup napastników, nie były jednak przystosowane do odpierania długotrwałych oblężeń (rzadko kiedy zaopatrzone były w źródła wody). Nie wiadomo do kiedy Dun Boreraig funkcjonowało, prawdopodobnie porzucone zostało jak wiele innych tego typu budowli w pierwszych wiekach n.e. Mogło to być związane z przybyciem na wyspę Skye na początku V wieku irlandzkich Szkotów, którzy założyli królestwo Dál Riata.
Architektura
Dun Boreraig wzniesiono na jednym z licznych półwyspów północnej części wyspy Skye, na skalistym wzgórzu zabezpieczonym wysokimi na 6 – 9 metrów stokami. Skarpy szczególnie strome i kamieniste były od strony północnej i wschodniej, gdzie opadały ku wodom zatoki Loch Dunvegan. Najdogodniejsze podejście na szczyt znajdowało się od południa, po łagodniej obniżającym się, porośniętym darnią stoku. Broch usytuowano w północnej części wzniesienia, w odległości jedynie niecałego metra od północnej skarpy (o ile na przestrzeni wieków obsunięcia nie zmniejszyły wielkości wzgórza). Wzdłuż krawędzi stoków poprowadzono gruby na 1,2 metra mur, nieregularny w planie ze względu na kształt terenu, prawdopodobnie stykający się z brochem w dwóch punktach (nie był w stanie go otoczyć ze względu na brak miejsca po stronie północnej lub otaczał go w miejscach gdzie skarpy uległy obsunięciu).
Wieża (broch) uzyskała w planie dość regularny jak na tego typu budowle kształt koła, mierzący około 17,4 metrów zewnętrznej średnicy, z murem o grubości od 3,2 do 4 metrów w części południowo – zachodniej (średnio miał jednak około 3,2 metra grubości). Średnica wieży prawdopodobnie znacznie zwężała się w górnych partiach, przez co budowla przyjmowała charakterystyczny butelkowy kształt. Jej pierwotna wysokość nie jest znana, jednak budowle tego typu mogły mieć około 10-13 metrów wysokości. Jako, iż broch nie posiadał żadnych okien ani otworów strzeleckich, być może pierwotnie na górze funkcjonował jakiś chodnik obronny lub galeria ze stanowiskami dla straży.
Wejście do wieży znajdowało się na poziomie gruntu po stronie zachodniej. Miało ono około 0,8 metra szerokości, lecz wewnątrz korytarz rozszerzał się do nieco ponad metra. Prawdopodobnie zamykany był drzwiami, lecz bez możliwości blokowania ryglem osadzanym w murze. Po południowej stronie w grubości muru znajdowała się kolista komora o średnicy 1,5 metra, najwyraźniej jednak nie połączona bezpośrednio z korytarzem wejściowym, nie mogła więc, jak w większości brochów, pełnić roli komory straży. Ponadto w grubości muru wieży na poziomie przyziemia znajdowała się wąska galeria o szerokości około 0,8 metra, otaczająca prawie całą budowlę. Nie odnaleziono do niej wejścia na poziomie gruntu, więc albo dostępna była jedynie z poziomu górnych kondygnacji, gdzie też funkcjonowały podobne galerie, albo stanowiła jedynie pustą przestrzeń wewnątrz wieży. Główne pomieszczenie wewnątrz Dun Boreraig o średnicy 10,7 metra pierwotnie prawdopodobnie poprzedzielane było drewnianymi ściankami działowymi tworzącymi mniejsze izby mieszkalno – gospodarcze oraz przykryte drewnianym stropem tworzącym górną kondygnację, umieszczonym na 20 cm odsadzce muru.
Stan obecny
Mury obwodowe Dun Boreraig zachowały się do wysokości od 0,5 do nieco ponad 3 metrów wysokości, przy czym najwyższe są po stronie południowej i południowo – wschodniej. Większa część budowli przykryta jest gruzem z zawalonych partii, zwłaszcza wewnątrz i od strony południowego podejścia. Wstęp na teren zabytku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Armit I., Towers in the North: The Brochs of Scotland, Stroud 2002.
Ritchie J., Brochs of Scotland, Aylesbury 1988.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Ninth report with inventory of monuments and constructions in the outer Hebrides, Skye and the Small Isles, Edinburgh 1928.