Historia
Dun Baravat wzniesione zostało w epoce żelaza, a więc w okresie który na wyspie Skye miał miejsce w ostatnich stuleciach przed Chrystusem (około 300-200 roku p.n.e.). Była to konstrukcja mieszkalno – obronna, zbudowana przez rodzinę, klan lub małe plemię w celu ochrony dobytku i życia oraz z obawy przed uprowadzeniem i popadnięciem w niewolę. Zbudowała ją miejscowa ludność tworząca społeczność żyjącą głównie z wypasu bydła i owiec, mniejszych upraw rolniczych, rybołówstwa i polowań na dzikie zwierzęta. Nie wiadomo do kiedy budowla funkcjonowała. Prawdopodobnie porzucona została najdalej po kilku stuleciach. Mogło to być związane z przybyciem na wyspę Skye na początku V wieku irlandzkich Szkotów, którzy założyli królestwo Dál Riata.
Architektura
Dun Baravat zbudowano na jednej z licznych małych wysepek w archipelagu Hebrydów Wewnętrznych, pierwotnie połączonej długą na 30 metrów groblą z wybrzeżem wyspy Great Bernera, leżącej w cieśninie wyspy Skye. Dun Baravat było budowlą pośrednią między brochem a dunem, posiadającą cechy zarówno tych pierwszych budowli (galerie i schody wewnątrz murów), jak i drugich (masywne mury wzniesione jedynie od czoła, przegradzające drogę wjazdową). Był zarazem budowlą wyszukaną jak na tak odległe rejony ludzkich siedzib.
Dun Baravat wzniesiono na planie zbliżonym do owalu o wymiarach 17,2 x 13,1 metrów i grubości muru od 1,8 do 2,4 metra. Mur najgrubszy i zapewne najwyższy był od strony czołowej, zwróconej w stronę grobli, natomiast pozostała, bezpieczniejsza część, przypuszczalnie nie osiągnęła takiej samej wysokości, a co za tym idzie Dun Baravat nie otrzymał formy wieży (pełnego, typowego brocha). Centralny dziedzińczyk nie został zadaszony, jedynie w jego środkowej części wzniesiono mniejsze, zapewne wtórne domostwo.
Wejście utworzono po stronie północno – zachodniej, a więc prawie naprzeciwko grobli. Oprócz niego w grubości północnej części muru utworzono typową dla brochów galerię ze schodami wiodącymi na wyższe kondygnacje. Łącznie z parterem było ich cztery, a być może nawet pięć, z czego schody na pierwsze i drugie piętro znajdowały się jedne nad drugimi, a na trzecie piętro nieco bardziej na zachodzie. Tak liczne, zgromadzone blisko siebie klatki schodowe były cechą szczególną Dun Baravat. Wzniesiono je z dużych płaskich kamieni, układanych częściowo jedne na drugich.
Od strony dziedzińca utworzona została na wysokości około 1,8 metra odsadzka muru, stanowiąca podparcie dla drewnianego ganku, prawdopodobnie poprowadzonego też na wyższych kondygnacjach i połączonego z galeriami wewnątrz muru za pomocą prostych, czworobocznych przejść. Ganek oprócz funkcji komunikacyjnej mógł zapewniać także przestrzeń mieszkalną. Wydaje się natomiast, iż cieńsze oraz niższe mury w południowej części Dun Baravat były już pozbawione korytarzy i galerii.
Stan obecny
Dun Baravat znajduje się dziś w stanie zaawansowanej ruiny, której najlepiej zachowaną częścią jest północny fragment muru, dochodzący do około 3 metrów wysokości. Kamienie z pozostałej części budowli uległy rozproszeniu po brzegach małej wysepki, ledwie dziś wystającej ponad poziom wody, ale wciąż połączonej z brzegiem wyspy Great Bernera wąską kamienistą groblą. Wstęp na teren zabytku jest wolny, choć leży on w odludnej, rzadko uczęszczanej części Hebrydów Wewnętrznych i może nie być dostępny suchą nogą w razie podniesienia poziomu wód.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
MacKie E.W., The broch cultures of Atlantic Scotland: Origins, high noon and decline. Part 1: Early iron age beginnings c.700-200 BC, „Oxford Journal of Archaeology”, 27(3), Oxford 2008.
Ritchie J., Brochs of Scotland, Aylesbury 1988.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Ninth report with inventory of monuments and constructions in the outer Hebrides, Skye and the Small Isles, Edinburgh 1928.