Historia
Od lat 70-tych XIII wieku Druminnor było siedzibą możnego rodu Forbes, po tym jak Duncan Forbes otrzymał okoliczne ziemie od Aleksandra III. Wzniesiony wówczas zamek, początkowo zwany Forbes, był budowlą drewniano – ziemną, usytuowaną ponad 2 km dalej na północ niż późniejsze budowle. Lokalizację pierwotnego zamku oddawała jego alternatywna nazwa, gdyż Druminnor w języku celtyckim znaczyło „grzbiet u zbiegu”, co dotyczyło wzgórza pomiędzy rzekami Kearn i Bogi.
W pierwszej połowie XV wieku stary zamek przestał wystarczać zamożnej i wpływowej rodzinie Forbesów, która postanowiła na nowym miejscu wznieść budowlę odpowiadającą wymogom późnego średniowiecza. Murowany zamek Druminnor ufundowany został przez Alexandra, pierwszego lorda Forbes w latach 40-tych XV wieku. Wiadomo, iż do jej budowy wynajęto niejakiego Johna Kemlocka i Williama z Ennerkype, którym w 1440 roku zapłacono 150 marek. W 1456 roku James, drugi lord Forbes, uzyskał oficjalne królewskie pozwolenie od Jakuba II na budowę zamku i jego obwarowań, choć prawdopodobnie była to formalność, która wiązała się z ukończeniem podstawowych prac budowlanych i możliwością zamieszkania w Druminnor. Krótko później rozpoczęła się też pierwsza poważna rozbudowa zamku, zakończona około 1470 roku.
W drugiej połowie XV wieku i w XVI stuleciu zamek zamieszkiwany był przez kolejne pokolenia rodu Forbes. W 1571 roku weszli oni w gwałtowny spór z klanem Gordonów, w trakcie którego na zamku Druminnor urządzono spotkanie obu stron. Konflikt wymknął się wówczas spod kontroli, w efekcie czego dwudziestu Gordonów zostało zamordowanych przez gospodarzy w zamkowej auli. Następnie, jeszcze w tym samym roku, w pobliżu rozegrała się bitwa pod Tillieangus pomiędzy zwaśnionymi stronami. Czarny Arthur Forbes został pokonany i zabity przez Williama Gordona z Terpersie, zaś niedobitki Forbesów ścigane były aż do wrót Druminnor. W trakcie dalszych walk zamek miał zostać zniszczony, czy też raczej uszkodzony, gdyż odbudowano go dość szybko i nadal był wykorzystywany co celów mieszkalnych.
W latach 60-tych XVII wieku przeprowadzono wczesnonowożytną przebudowę zamku, w trakcie której w budynku mieszkalnym zmodernizowano górne piętra, podzielono wielką aulę i umieszczono w dachach lukarny. Prawdopodobnie w okresie tym wieża mieszkalna zamku przestała być użytkowana i popadła w ruinę, co wyjaśniałoby konieczność podzielenia wielkiej auli na nowe komnaty mieszkalne. W kolejnym stuleciu zamek zasadniczo nie zmienił formy, dopiero około 1795 – 1800 nowy właściciel, którym był Robert Grant z Rothmaise, postanowił wyburzyć wieżę mieszkalną, a piętnaście lat później na jej miejscu wznieść nowy budynek. W 1840 roku Robert Grant przekazał zamek swej córce, Elizabeth Foulerton, która trzy lata później dokonała kolejnych przekształceń średniowiecznej budowli. Wszystkie pomieszczenia otynkowano, wstawiono nowe ścianki działowe oraz podniesiono sufit nad aulą, co doprowadziło do usunięcia poddasza. Ostatnią znaczącą zmianą w wyglądzie Drumminor było wyburzenie w 1960 roku XIX-wiecznego skrzydła.
Architektura
Zamek wzniesiono w pobliżu zachodniego brzegu niedużej rzeki Cannie. Pierwotnie składał się on z czworobocznej w planie wieży mieszkalnej oraz przystawionego do niej od południa budynku mieszkalno – reprezentacyjnego. Całość prawdopodobnie była otoczona murem obronnym (w źródłach pisanych przewijają się wzmianki o dziedzińcu) oraz przekopem o którym wspominało królewskie zezwolenie z 1456 roku. Z pewnością na dziedzińcu usytuowane były jeszcze pomniejsze zabudowania gospodarcze i pomocnicze (np. stajnie, spichrze, chlewy itp.)
Wieża zapewne była typową dla późnośredniowiecznej Szkocji budowlą obronno – mieszkalną. Mieściła przyziemie i dwa górne piętra zwieńczone w koronie murów masywnym przedpiersiem osadzonym na wystających przed lico muru wspornikach. Być może posiadała również murowane, przykryte dwuspadowym dachem poddasze. Po stronie wschodniej z głównego bloku wieży wystawał prostokątny ryzalit, najpewniej mieszczący klatkę schodową.
Budynek południowy wzniesiono na planie wydłużonego prostokąta o wymiarach 22 x 10 metrów, z półkolistą wieżyczką mieszczącą klatkę schodową po stronie wschodniej. Na poziomie piwnicy mieścił on biegnący przez całą długość budynku korytarz, który zapewniał oddzielne wejścia do trzech sklepionych komór o funkcji spiżarni i magazynów. Korytarz od zachodu kończył się zakratowanym otworem, po przeciwnej natomiast schodami wiodącymi na parter. Otwór z żelazną kratą otwierał się na niewielkie ujęcie wody, zapewnianej najpewniej przez pobliskie źródło. Do niedawna uważano, iż było ono jedynym miejscem skąd czerpano wodę, jednak w trakcie badań archeologicznych odkryto na dziedzińcu studnię. Każda z komór piwnicznych oświetlana była pojedynczym małym oknem od południa, każda też miała wylot kanału z umieszczonych powyżej latryn. Dodatkowo komora wschodnia jako jedyna połączona była z ciasnym lochem więziennym, zapewne bardzo dusznym, gdyż nie zaopatrzonym w ani jeden otwór okienny lub wentylacyjny.
Przyziemie budynku dostępne było bezpośrednio z dziedzińca drzwiami w głównym skrzydle i portalem w wieżyczce schodowej. Ten ostatni otrzymał profilowaną, ciekawą formę ze zwieńczeniem ułożonym z pięciu prostych odcinków. Wewnątrz umieszczono trzy sklepione kolebkowo pomieszczenia, przy czym wschodnie, pełniące rolę kuchni było nieco większe. Znajdowało się tam palenisko z kominem oraz przejście do małej komory z latryną, połączonej za pomocą kanału ściekowego w grubości muru z samą kuchnią. W ścianie południowej przepruto okno, a obok niego kamienny zbiornik do pomywania z odpływem na nieczystości. Pomiędzy kuchnią a schodami znajdowała się jeszcze mała izba do wydawania posiłków, zaś wyjście na dziedziniec poprzedzała niewielka sień. Środkowe pomieszczenie parteru dostępne było bezpośrednio z dziedzińca i poprzedzone niewielką komorą, prawdopodobnie przeznaczoną dla strażnika lub portiera. Ogrzewanie głównej izby zapewniał osadzony przy wejściu kominek. Trzecie, zachodnie pomieszczenie przyziemia, pierwotnie dostępne było jedynie z wieży mieszkalnej. Posiadało ono wszystkie elementy późnośredniowiecznego wyposażenia: otwór strzelecki, okno zabezpieczane żelazną kratą, latrynę w grubości muru, półkę ścienną i kominek. Podobnie jak inne izby na parterze pokój ten nie był otynkowany, ale jego ściany pobielono. Wejścia do wszystkich trzech izb można też było blokować ryglami osadzanymi w dziurach w murze.
Pierwsze piętro w środkowej i wschodniej części budynku pierwotnie mieściło wielką aulę, czyli komnatę reprezentacyjną służącą przede wszystkim do wydawania uczt i urządzania przyjęć. Od południa, czyli od strony rzeki oświetlana była ona dwoma oknami o głębokich wnękach, ale bez bocznych siedzisk. Po przeciwnej stronie, w grubości muru północnego umieszczono wąską, sklepioną komorę o nieznanym pierwotnym przeznaczeniu. Ogrzewanie auli zapewniał kominek w ścianie północnej i kolejny w południowo – zachodnim narożniku. Na miejscu tego ostatniego być może początkowo znajdował się lawatarz (usytuowany był zaraz nad odpływami ściekowymi kuchni), lecz później by uniknąć nieprzyjemnych zapachów przekształcono go w palenisko. Zachodnia część piętra budynku wypełniona była komnatą o bardziej prywatnym charakterze, prawdopodobnie przeznaczoną dla pana zamku, ogrzewaną kominkiem i zaopatrzoną w latrynę. Prawdopodobnie podobny podział miało drugie piętro nad którym w XV wieku funkcjonowało jeszcze poddasze, choć dokładny układ i opis pomieszczeń jest już niemożliwy z powodu znacznych przekształceń nowożytnych.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego zachował się jedynie XV-wieczny budynek wielkiej auli, lecz w formie mocno zniekształconej nowożytnymi modernizacjami. Od strony zewnętrznej przejawiły się one w nowych, większych oknach, lukarnach, cylindrycznej wieżyczce wyrastającej od drugiej połowy XVII wieku z zachodniej części dachu oraz w przebudowanej górnej kondygnacji półkolistej wieży schodowej, którą około 1660 roku przekształcono w czworoboczną nadbudówkę z izbą mieszkalną. Znacznie przekształcone zostały także wnętrza budynku, zwłaszcza pierwsze i drugie piętro, na których zmienił się układ pomieszczeń. Zabytek znajduje się obecnie w rękach prywatnych, dlatego jego zwiedzanie może być niemożliwe.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 2, Edinburgh 1887.
Salter M., The castles of Grampian and Angus, Malvern 1995.
Slade H.G., Druminnor, formerly Castle Forbes: an investigation into the original building of a mid-fifteenth-century Palace House, „Proc Soc Antiq Scot”, vol. 99, 1966-1967.