Historia
Przypuszczalnie wieża mieszkalna Drum powstała przed 1323 rokiem, kiedy to Forest of Drum za zgodą Roberta I stało się baronią Williama de Irvina, choć możliwe, iż to właśnie William, giermek królewski i bliski władcy rycerz był fundatorem budowli. Lasy wokół Drum pierwotnie były terenami łowieckimi szkockich królów, którzy być może posiadali na ich terenie pod koniec XIII wieku jakiś pomniejszy gródek, służący im w trakcie odpoczynku, natomiast cechy stylistyczne wieży wskazywałyby na jej budowę w późniejszych latach XIV-wieku.
Wieża pozostawała własnością potomków Williama Irvina przez większość swej historii, a miejscowi lairdowie odgrywali aktywną rolę w życiu politycznym Szkocji. W 1411 roku sir Alexander Irvine padł na polu bitwy pod Harlaw, stoczonej pomiędzy baronami północno – wschodniej Szkocji w ramach międzyklanowych porachunków. Siódmy laird Drum został odznaczony przez Jakuba V za wyłapywanie i osadzanie w więzieniach antykrólewskich buntowników, natomiast jego syn zginął w 1547 roku, w trakcie bitwy z Anglikami pod Pinkie Cleugh, zakończonej wielką klęską Szkotów. W przepełnionym wojnami wewnętrznymi XVII wieku właściciele Drum opowiadali się po stronie rojalistów, co przyczyniło się do kilkukrotnych walk o Drum, obsadzania zabudowań mieszkalnych wojskami obu walczących stron i w efekcie znacznego zubożenia rodu Irvine.
Około 1619 roku wieża została otoczona nowożytnymi zabudowaniami mieszkalnymi przez dziewiątego lairda Drum, Alexandra (podobno wszyscy lairdowie miejscowych dóbr po Williamie nosili to imię). Kolejne modernizacje miały miejsce w drugiej połowie XIX wieku, kiedy to wzniesiono nowy mur otaczający dziedziniec, nową klatkę schodową przy skrzydle XVII-wiecznym, a dawną aulę wieży przekształcono w bibliotekę (usunięto przy okazji półpiętro i znacznie powiększono jedno z okien).
Architektura
Wieżę wzniesiono na lekko pochyłym stoku wzniesienia, nieco ponad 1,5 km na północ od rzeki Dee. Otrzymała ona w planie kształt prostokąta o wymiarach 16,2 x 11,9 metra, z dwoma narożnikami zaokrąglonymi. Nieprawdopodobnie masywne mury, o grubości dochodzącej w przyziemiu aż do 3,7 metra (wyżej 2,7 metra), wybudowano do wysokości 21,5 metra, do okazałego przedpiersia z zaoblonymi narożnikami, osadzonego na wystających wspornikach i zwieńczonego krenelażem. Przedpiersie to otrzymało nietypowo dużą wysokość, zapewne z powodu kamiennego odpływu na wodę, opadającego w środkowej części ściany wschodniej i zachodniej, gdzie pojedyncze rzygacze odprowadzały deszczówkę na zewnątrz. W pobliżu jednego z narożników umieszczono także latrynę dla straży czuwającej na wieży.
Wewnątrz przyziemia wieży nieduża, sklepiona kolebkowo komora o wymiarach 8,8 x 4,6 metra, dostępna była jedynie z pierwszego piętra, za pomocą schodów umieszczonych w grubości muru wschodniego. Było to dość ciemne pomieszczenie oświetlane tylko dwoma otworami strzeleckimi, czy też wentylacyjnymi, przeprutymi od wschodu i zachodu, które od środka otwierały się rozglifieniami do ściennych wnęk. W jednej z tych nisz wydrążona została studnia oraz kamienny odpływ z ujściem ścieku na zewnątrz. Przeznaczenie komory było z pewnością obronne i gospodarcze, składowane mogło tam być w chłodzie jedzenie i trunki.
Pierwotne wejście do wieży prawdopodobnie znajdowało się na poziomie pierwszego piętra w ścianie południowej. Musiały do niego prowadzić zewnętrzne drewniane schody lub drabina, którą można było łatwo odrzucić w razie zagrożenia, utrudniając atak napastnikom. Poziom pierwszego piętra wypełniała nieco większa komnata służąca za aulę (ang. hall), czyli pomieszczenie reprezentacyjne w którym skupiała się dzienna aktywność mieszkańców. Ogrzewana była kominkiem osadzonym w ścianie zachodniej oraz przykryta sklepieniem kolebkowym. Sądząc po umieszczonej wysoko niszy ściennej aula mogła też posiadać drewniane półpiętro.
Drugie piętro dostępne było za pomocą cylindrycznej klatki schodowej, osadzonej w grubości muru, i wypełnione pojedynczą komnatą o wymiarach 10,7 x 6,4 metra. Zwieńczono ją ostrołukowym sklepieniem kolebkowym o wysokości aż 7,3 metra, lecz przestrzeń tą przedzielono drewnianym półpiętrem z belkami stropowymi podtrzymywanymi z dwóch stron na kamiennych wspornikach. Dolna komnata mogła być prywatnym pomieszczeniem pana zamku, górna być może służyła za sypialnię. Ta pierwsza oświetlana była pojedynczym, niewielkim, czworobocznym oknem z każdej strony świata, przy czym północne i południowe otrzymały kamienne siedziska. Wyposażenie składało się również z kominka w ścianie północnej oraz narożnej latryny w grubości muru północno – zachodniego. Jako że cylindryczna klatka schodowa kończyła się na drugim piętrze, na górną galerię obronną prowadziły drewniane schody w północno – wschodniej części pomieszczenia. Pierwotnie wieża być może posiadała również wąskie murowane poddasze, charakterystyczne dla szkockich wież mieszkalnych.
Stan obecny
Zachowana do dnia dzisiejszego wieża mieszkalna Drum jest jedną z najstarszych na terenie Szkocji. Przetrwała w dobrym stanie, choć od początku XVII wieku wtopiona jest w nowożytne zabudowania rezydencjonalne, a wnętrza, łącznie z portalem wejściowym, zostały częściowo przekształcone. Jako, iż w 1975 roku Irvinowie przekazali Drum państwu, zabytek jest dziś ogólnodostępny dla zwiedzających.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Lindsay M., The castles of Scotland, London 1995.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 1, Edinburgh 1887.
Salter M., The castles of Grampian and Angus, Malvern 1995.
Shepherd I., Aberdeen and North-East Scotland, Exploring Scotland’s Heritage, Edinburgh 1996.
Shepherd I., Exploring Scotland’s heritage, Grampian, Edinburgh 1986.
Tranter N., The fortified house in Scotland, volume IV, Aberdeenshire, Angus and Kinkardineshire, Edinburgh 1986.