Historia
Od 1452 roku dobra Denmylne (Denmilne) należały do rodu Balfour. Od króla Jakuba II otrzymał je za wierną służbę James Balfour, syn sir Johna Balfoura z Balgarvy. Nie uzyskał ich w posiadanie dziedziczne, choć już w 1460 roku syn Jamesa, sir John Balfour, otrzymał Denmylne królewskim nadaniem, po śmierci ojca w trakcie oblężenia zamku Roxburgh przez szkocką armię Jakuba II. W 1501 roku król Jakub IV potwierdził to nadanie wraz ze „starą, warowną wieżą Denmylne”, co wskazywałoby, iż jej najstarsze fragmenty pochodziły jeszcze z XV wieku.
Sir John Bafour zginął wraz ze swym władcą w 1513 roku w bitwie pod Flodden, w trakcie próby inwazji na Anglię przez króla Jakuba IV. Majątek Johna przejął syn Patrick, wspomniany w źródłach pisanych w 1541 roku. W 1558 roku Denmylne objął kolejny przedstawiciel rodu o imieniu Alexander, któremu przez długi czas przypisywana była budowa wieży mieszkalnej, choć bardziej prawdopodobne, iż dokonał on jedynie jej gruntownej przebudowy i powiększenia o boczne ryzality.
Na przełomie XVI i XVII wieku właścicielem Denmylne stał się syn Alexandra, Michael Bafour. Umieścił on na nadprożu wejścia swe inicjały i datę 1625, co najpewniej wiązało się z jakimiś przekształceniami budowli, być może pracami przy powiększaniu okien lub przy ryzalicie wejściowym. Jeszcze w 1681 roku kolejni przedstawiciele rodu Balfour prowadzili bliżej nieznane prace przy wieży, lecz pod koniec XVII wieku finanse rodziny znajdowały się w złym stanie. Popadającą w zaniedbanie wieżę próbowali przejąć wierzyciele, choć członkowie rodu Balfour posiadali ją aż do 1773 roku. Wówczas to miejscowe dobra zostały sprzedane Scottowi z Balcomie, lecz nowy właściciel nie potrzebował wieży mieszkalnej, która do połowy XIX wieku popadła w ruinę.
Architektura
Wieża wzniesiona została w dolnej części doliny zwanej Den of Lindores. Teren ten nie posiadał walorów obronnych, gdyż od wschodu i zachodu otoczony był wzgórzami Lindores i Black Craig, a pomiędzy nimi przepływał strumień niosący wody pobliskiego jeziora Lindores.
Wieża otrzymała dość nietypowy w planie kształt, często opisywany jako krzyżowy. Składała się z głównego bloku na planie prostokąta o wymiarach 12,5 x 7,3 metra do którego od północnego – wschodu mniej więcej w połowie długości boku dostawiono kwadratowy ryzalit mieszczący klatkę schodową, a po przeciwnej stronie, od południowego – zachodu dużo mniejszy ryzalit prostokątny. Główny blok otrzymał trzy kondygnacje oraz murowane poddasze z dwoma szczytami przykrytymi dachem dwuspadowym. Ryzalit z klatką schodową był o jedną kondygnację wyższy i posiadał przejście zarówno do poddasza, jak i na galerię obronną otaczającą część budowli. Była ona ukryta za masywnym przedpiersiem osadzonym na wydatnych, uskokowych konsolach. W przedpiersiu przepruto liczne rzygacze odprowadzające wodę deszczową z galerii strażniczej.
Do wnętrza prowadziły dwa wejścia: w ryzalicie północnym i w północno – wschodniej ścianie głównego bloku, oba na poziomie gruntu, zapewne od strony gdzie znajdował się niegdyś przywieżowy dziedziniec. Portal w ryzalicie pod ochroną dwóch flankujących otworów strzeleckich wiódł do małego przedsionka przy klatce schodowej, a następnie do osobnymi przejściami do dwóch sklepionych kolebkowo komór, zapewne przeznaczonych na spiżarnie i magazyny. Wyżej prawdopodobnie na każdej z kondygnacji także znajdowały się po dwie komnaty, najpewniej o charakterze mieszkalno – reprezentacyjnym. Były one przykryte drewnianymi stropami oraz ogrzewane kominkami, przy czym żaden z nich nie wskazywałby na funkcjonowanie tam kuchni.
Stan obecny
Wieża znajduje się dziś w stanie ruiny z zachowaną większością murów obwodowych oraz zrujnowanymi podziałami wewnętrznymi. Jako, iż mieści się na terenie prywatnym jej zwiedzanie a nawet obejście dookoła może być utrudnione. Przeważająca część detali architektonicznych wieży pochodzi zapewne z okresu XVI-wiecznej przebudowy lub z prac z pierwszej ćwierci XVII wieku, podobnie jak dwa ryzality po stronie północnej i południowej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
Salter M., The castles of the heartland of Scotland, Malvern 1994.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Eleventh report with inventory of monuments and constructions in the counties of Fife, Kinross, and Clackmannan, Edinburgh 1933.