Historia
Według wątpliwej tradycji wieża należeć miała do Nigela, brata króla Roberta Brusa. W rzeczywistości najpewniej powstała nieco później w XIV lub XV wieku. W 1485 roku jako jej właściciela odnotowano Alexandra Kennedy, wykorzystującego Craigneil w trakcie podróży pomiędzy zamkami Cassillis i Kennedy. Także w kolejnych wiekach wieża należała do klanu Kennedy. Nie ma pewności kiedy została opuszczona i z jakiego powodu, choć domniemywać można, iż wpływ na to mógł mieć zbyt niski standard mieszkalny.
Architektura
Craigneil wzniesiono na podłużnym grzbiecie wzgórza opadającego po stronie północnej poszarpaną, skalistą skarpą, częściowo utworzoną na skutek pozyskiwania wapienia do budowy wieży. Nieco dalej po tej samej stronie meandrami wiła się rzeka Stinchar, ku której od wschodu i zachodu spływały ze wzgórz liczne strumienie.
Wieża zbudowana została na planie prostokąta o wymiarach 12,8 x 9,1 metra przy średniej grubości murów wynoszącej 1,8 metra. Wejście do niej utworzono na poziomie gruntu, blisko narożnika południowo – wschodniego w pobliżu cylindrycznej klatki schodowej umieszczonej w grubości muru, która zapewniała komunikację pomiędzy czterema kondygnacjami, łącznie ze znajdującą się na szczycie dookolną galerią obronną, prawdopodobnie chronioną przedpiersiem z krenelażem.
Układ i przeznaczanie wnętrz w Craigneil odbiegało od typowych wież mieszkalnych z terenu Szkocji. Najniższa kondygnacja o charakterze niskiej piwnicy (1,5 metra wysokości) nie była sklepiona, a jedynie zwieńczona drewnianym płaskim stropem, podobnie jak znajdująca się powyżej druga kondygnacja. Ta druga zapewne tradycyjnie pełniła funkcje gospodarcze, natomiast główna, znajdująca się na trzeciej kondygnacji aula (hall) była najważniejszym pomieszczeniem dziennym. Ją zwieńczono wysokim sklepieniem kolebkowym i zaopatrzono w okazał kominek. Oświetlenie zapewniało duże półkoliste okno po stronie południowo – zachodniej. Powyżej funkcjonowało jeszcze murowane poddasze, przykryte dachem dwuspadowym i zapewne przeznaczone na prywatne pomieszczenie, sypialnię pana wieży.
Stan obecny
Wieża zachowała się do dnia dzisiejszego w stanie ruiny sięgającej w najwyższych miejscach 17 metrów wysokości (do około połowy wysokości poddasza). Niestety w wyniku obsunięcia skarpy zawaleniu uległ cały narożnik północno – zachodni, a dalsze zaniechania i brak prac renowacyjno – zabezpieczający mogą przyczynić się do dalszych zniszczeń. Wstęp na teren Craigneil jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
Coventry M., Castles of the Clans: the strongholds and seats of 750 Scottish families and clans, Musselburgh 2008.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 1, Edinburgh 1887.
Strona internetowa ancientmonuments.uk, Craigneil Castle.