Historia
Wieża mieszkalna Craiglockhart zbudowana została w bliżej nieznanym okresie XV wieku przez członków rodu Lockhartów z Lee, być może na miejscu starszej siedziby wcześniejszych właścicieli okolicznych ziem, klanu Kincaid. W XVI wieku Craiglockhart powróciło w ręce Kincaidów, gdyż w 1505 roku król nadać miał miejscowe ziemie wraz z wieżą Thomasowi Kincaid, burgrabiemu edynburskiemu. Wiadomo także, iż w 1574 roku właścicielem Craiglockhart był kolejny przedstawiciel rodu Kincaidów, niejaki James. W 1662 roku John Gilmour of Craigmillar uzyskał potwierdzenie posiadania dóbr Craiglockhart wraz z wieżą, dworem oraz obwarowaniami. Późniejsze losy budowli, przyczyna jej zniszczenia lub opuszczenia nie są znane. Ruiną z pewnością była już w XIX wieku.
Architektura
Wieżę zbudowano na zachodnich, łagodnych stokach Wester Craiglockhart Hill, z dobrym widokiem ku północy i zachodowi, ale na terenie bez większych cech obronnych. Wzniesiono ją jako prostą i niedużą budowlę mieszkalną na planie czworoboku o wymiarach 8,7 x 7,5 metra i ścianach grubych na 1,5 metra. Pierwotnie otoczona była ona murem obronnym, na dziedzińcu którego mieściły się zabudowania gospodarcze (stajnia, piekarnia, zabudowania służby).
Wejście do wieży umieszczono na poziomie gruntu po stronie północno – wschodniej, jak to często praktykowano w tym samym narożniku co cylindryczną klatkę schodową łączącą wszystkie kondygnacje. Zwieńczony półkoliście portal wejściowy otrzymał dość archaiczną formę, składającą się z wielu kamiennych klińców tworzących nadproże. Przejście zamykane było dwoma drzwiami, a najpewniej w sposób często praktykowany w Szkocji – wrotami oraz żelazną kratą otwieraną ruchem wahadłowym.
Wewnątrz pomieszczenie w przyziemiu o wielkości 5,5 x 4,3 metra przykryto sklepieniem kolebkowym, osadzonym na wysokości aż 4,6 metra, co pozwalało wydzielić drewnianym stropem dodatkowe półpiętro. Obydwie te kondygnacje oświetlały jedynie po dwa szczelinowe, wąskie okna od strony południowo – wschodniej i południowo – zachodniej. Tuż ponad portalem wejściowym przepruto jeszcze pojedynczy owalny otwór strzelecki. Pierwsze piętro również zostało zwieńczone sklepieniem kolebkowym i nietypowo, podobnie jak poniżej, posiadało wydzielone za pomocą drewnianego stropu kolejne półpiętro. Dolna część zapewne służyła za skromną aulę (hall), czyli dzienny pokój reprezentacyjno – mieszkalny, a antresola za sypialnię właściciela wieży. Nie ma pewności czy powyżej znajdowały się dodatkowe kondygnacje, nie wiadomo również jakie zwieńczenie wieży zastosowano. Sądząc po czasie powstania mogło to być przedpiersie z krenelażem i galerią obronną, ograniczoną ewentualnie murowanym poddaszem pośrodku wieży.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego mury wieży zachowały się do wysokości nieco ponad 9 metrów. W ostatnim czasie przeprowadzono jej renowację, lecz portal wejściowy wciąż pozostaje zamurowany, przez co zwiedzanie wnętrza nadal jest niemożliwe, natomiast oglądanie od strony zewnętrznej jest ogólnodostępne.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Tenth report with inventory of monuments and constructions in the counties of Midlothian and West Lothian, Edinburgh 1929.
Wilson D., Craiglockhart Castle, Watching brief and survey, „Discovery Excav Scot”, vol. 13, Edinburgh 2012.