Corston – wieża mieszkalna

Historia

   W XV wieku Corston należało do Johna Ramseya, potomka członków klanu Carnock. Jego syn dostąpił znacznego, choć krótkotrwałego zaszczytu, otrzymując w 1483 roku od króla Jakuba III baronię Bothwell, odebraną już pięć lat później z powodu nie poparcia nowego władcy, Jakuba IV. Corston pozostało jednak przy Ramseyach, dzięki czemu mogli oni w XVI wieku wznieść niedużą wieżę mieszkalną. Była ona ich własnością przez dość długi czas, gdyż aż do 1669 roku, kiedy to kolejnymi właścicielami zostali członkowie rodu Colquhoun. Nie wiadomo jak długo użytkowali oni wieżę, z pewności musieli jednak opuścić ją jakiś czas przed 1887 rokiem, gdyż wówczas była już tak zaniedbana, iż większość jej murów zawaliła się.

Architektura

   Wieżę wzniesiono na planie prostokąta o wymiarach 7,9 x 6,4 metra, z ryzalitem, czy też wieżyczką schodową dostawioną do narożnika południowo – zachodniego. Wieżyczka ta w planie była obła, ale jej  najwyższa kondygnacja miała formę czworoboczną, krytą własnym daszkiem dwuspadowym. Mury wieży posiadały około 1 metra grubości, nie były więc zbyt masywne, a wysokość wynosiła bez poddasza jedynie 10 metrów. Całość była skromną budowlą o niewielkich gabarytach, której obronność pomniejszona była za sprawą braku dookolnego chodnika straży. Dwuspadowy dach wieży przy krótszych bokach opierał się na trójkątnych szczytach.
   Wnętrze wieży podzielone zostało na trzy główne kondygnacje z dodatkową przestrzenią użytkową na poddaszu oraz z izbą w górnej, poszerzonej części wieżyczki schodowej. Sklepienie kolebkowe w wieży założono jedynie w kondygnacji przyziemia, wyższe piętra były natomiast porozdzielane płaskimi stropami wykonanymi z dębowych bali. Najniższa kondygnacja tradycyjnie pełniła rolę spiżarni, doświetlanej wyłącznie owalnym (tzw. paszczowym) otworem strzeleckim przebitym w ścianie wschodniej. Wejście do niej wiodło z poziomu gruntu, najpewniej poprzez wieżyczkę schodową. Pierwsze piętro, jak to zwykle praktykowano w szkockich wieżach mieszkalnych, zapewne przeznaczone było na aulę (hall), czyli komnatę reprezentacyjno – mieszkalną w której spędzano większość dnia. Była ona ogrzewana kominkiem osadzonym w ścianie północnej. Drugie piętro mieścić musiało komnatę mieszkalną, o bardziej prywatnym charakterze. Zaopatrzone było ono w latrynę umieszczoną w północno – wschodnim narożniku.
   Od strony zachodniej i południowo – zachodniej z wieżą połączone były dobudówki, czy też pomocnicze zabudowania gospodarcze. Pośród nich znajdowała się wolnostojąca, jednokondygnacyjna kuchnia, usytuowana po stronie południowo – zachodniej, natomiast na południowym – wschodzie znajdować się miał ogród. Najważniejsze zabudowania zapewne były ogrodzone i otaczały nieduży dziedziniec.

Stan obecny

   Do dnia dzisiejszego zachowała się w całości (około 10 metrów wysokości) jedynie pojedyncza ściana wschodnia wieży oraz dolne partie pozostałych murów obwodowych. Niestety, widoczna jeszcze w drugiej połowie XIX wieku, wieża na skutek sporego pęknięcia muru, praktycznie w całości się zawaliła. Obecnie przystęp do stojącej samotnie pośród pól ściany jest wolny.

pokaż zabytek na mapie

powrót do indeksu alfabetycznego

bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.

MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 5, Edinburgh 1892.
Salter M., The castles of the heartland of Scotland, Malvern 1994.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Eleventh report with inventory of monuments and constructions in the counties of Fife, Kinross, and Clackmannan, Edinburgh 1933.