Historia
Zamek zwany Clyth, Gunn lub Bruan według niepotwierdzonej tradycji zbudowany miał zostać w połowie XIII wieku przez Snaekolla Gunni lub jego syna Ottara Snaekollsona. Snaekoll był Norwegiem, niekiedy uznawanym za założyciela szkockiego klanu Gunn, zamieszanym w zabójstwo królewskiego namiestnika Caithness i wysp orkadzkich. Po procesie w Bergen nie wrócił on jednak na tereny szkockich wysp i w rzeczywistości nie miał związku z klanem Gunn, ani tym bardziej z zamkiem Clyth. Początki klanu Gunn w przekazach pisemnych sięgały połowy XV wieku. Być może w tym okresie doszło też do budowy zamku Clyth, który prawdopodobnie nie funkcjonował długo i został porzucony już u schyłku średniowiecza.
Architektura
Zamek wzniesiono na przybrzeżnej, podłużnej skale, usytuowanej równolegle do wybrzeża, w bardzo bliskiej od niego odległości. Zbudowano go w północno – wschodniej, porośniętej trawami części skały, równej wysokością z położonym na zachodzie lądem, natomiast część południowo – zachodnia wzniesienia przybrała formę kamiennego stoku opadającego ku morzu, ale też i najbardziej zbliżonego do lądu. Po północno – zachodniej stronie zamku, do wąskiej i długiej zatoczki znajdował zakończone wodospadem ujście strumień Burn of East Clyth, jeden z kilku niewielkich cieków wodnych, jakie w okolicy spływały z płaskowyżu.
Główną budowlą zamku była prostokątna w planie wieża mieszkalna o wymiarach 11,3 x 7 metrów. Jako, że posiadała mury o grubości jedynie około 0,9 metra, jej wysokość zapewne nie była zbyt duża. Przypuszczać można jedynie, iż miała co najmniej dwie, a być może trzy kondygnacje (gospodarcze przyziemie, reprezentacyjne pierwsze piętro, mieszkalne drugie piętro). Prawdopodobnie połączona była z kamiennym murem obronnym, którego funkcję być może początkowo pełniła drewniana palisada bądź częstokół. W obrębie dziedzińca znajdowała się studnia i kolejny budynek nieznanego przeznaczenia o wymiarach 7,3 x 4,3 metra.
Połączenie zamku z lądem przypuszczalnie odbywało się na kilka sposobów. Zapasy mogły być co prawda dowożone drogą morską, jednak z uwagi na przypływy, zdradliwe wybrzeże i niedogodności pogodowe z pewnością nie był to jedyny sposób komunikacji. Nad przepaścią, po zachodniej stronie utworzonej w szczelinie między skałami zatoczki, wykuto w skale schody, lecz także one nie mogły być główną drogą do zamku, szczególnie w razie konieczności dowożenia niezbędnych zapasów żywności, broni, zwierząt gospodarskich, materiałów budowlanych itp. Do ich transportu musiał być wykorzystywany drewniany most, usytuowany w węższej części szczeliny pomiędzy zamkową skałą a lądem.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do dnia dzisiejszego, a skała na której był wzniesiony jest trudno dostępna. Z bliskiej odległości widoczne są na niej jeszcze relikty kamiennych murów i nierówności terenu po dawnej zabudowie, dostrzegalne zwłaszcza w miejscu głównej wieży mieszkalnej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., Castles of the Clans: the strongholds and seats of 750 Scottish families and clans, Musselburgh 2008.
Gunn A., The real history of (Clan) Gunn, Morrisville 2023.
Henderson J., Caithness Family History, Edinburgh 1884.
Salter M., The castles of western and northern Scotland, Malvern 1995.
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Third report and inventory of monuments and constructions in the county of Caithness, Edinburgh 1911.