Historia
Kościół Cill Chriosd zwany także Kilchrist (Kościół Chrystusa) zbudowany został w XVI wieku na miejscu starszej świątyni. Pierwsza wzmianka pisemna o nim pojawiła się w 1505 roku, kiedy to wspomniany został tutejszy pleban, Kenneth Adamson, wyznaczony na miejscu wcześniej urzędującego Johna MacGillivraya (MacGillebredisona). Oznacza to, iż kościół musiał funkcjonować co najmniej od końca XV wieku.
W 1627 roku pierwszym protestanckim pastorem tutejszej parafii został niejaki Neil Mackinnon. Wiadomo o nim, iż został zobowiązany do złożenia przysięgi, że poda urzędnikowi rady miejskiej nazwiska wszystkich znanych mu na wyspie katolików. Źródła pisane odnotowały również, iż Mackinnon doprowadził do swoistego strajku, jako że pozwalał swoim robotnikom tylko na jeden posiłek w niedziele, zamiast dwóch, jak w inne dni. Doprowadziło to do opuszczenia kościoła przez dwóch głodnych robotników i wymuszenia na pastorze odpowiednich racji żywieniowych.
Kościół Cill Chrisod funkcjonował do 1840 roku, kiedy to w nieodległym Broadford wybudowano nowy, większy i wygodniejszy kościół parafialny. Z czasem porzucona, nieużywana, stara budowla popadła w ruinę, ale nie została rozebrana.
Architektura
Kościół był prostą wiejską budowlą wzniesioną na planie prostokąta o długości nawy wynoszącej 16,1 metra i szerokości 5,3 metra. Jego mury dochodziły do 2,4 metra wysokości, a grubość wynosiła 0,6 metra. Kościół nie posiadał wydzielonego zewnętrznie z bryły prezbiterium. Pierwotnie przykryty był dwuspadowym dachem opartym na dwóch trójkątnych szczytach przy krótszych bokach. Wejście usytuowano po stronie południowej, podobnie jak większość otworów okiennych (jedno dodatkowe okno przeprute było też w ścianie wschodniej, natomiast ściany zachodnia i północna nie były przebite żadnymi otworami). Pierwotnie okna były zapewne dużo mniejsze niż widoczne obecnie. Pomimo rzucającej się w oczy prostoty wnętrze kościoła mogło oryginalnie być sklepione, lub przynajmniej udekorowane o czym świadczy odnaleziony zwornik z wizerunkiem dzika.
Stan obecny
Kościół znajduje się obecnie w stanie niezadaszonej ruiny z widocznymi wszystkimi ścianami obwodowymi. Po stronie południowej przeprute zostały (lub powiększone) nowożytne otwory okienne oraz portal wejściowy. Najstarsze mury stanowią obecnie elewację zachodnią kościoła. Wstęp na jego teren jest wolny, podobnie jak na pobliskie małe wzgórze na którym według legendy w VII wieku odprawiał msze św. Maelrubha.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
The Royal Commission on the Ancient and Historical Monuments and Constructions of Scotland. Ninth report with inventory of monuments and constructions in the outer Hebrides, Skye and the Small Isles, Edinburgh 1928.
Strona internetowa canmore.org.uk, Skye, Kilchrist Church.