Historia
Miejscowe dobra należały od początku XIV wieku do rodu Cathcart. Nadanie uzyskał od króla Roberta I w 1324 roku sir Reginald Cathcart, a jego potwierdzenie podpisał w 1386 roku Robert II. Wieżę mieszkalną wzniesiono w kolejnym stuleciu, być może z inicjatywy Alana de Cathcart, pierwszego lorda Cathart od 1447 roku, zarządcę królewskiego zamku Dundonald i dowódcę szkockich wojsk artyleryjskich od 1485 roku (Master of the Artillery). Niestety brak jest informacji zarówno o losach wieży, jak i momencie jej opuszczenia, czy też ewentualnie zniszczenia. Jedynie w 1570 roku odnotowany został w źródłach pisanych John Cathcart z Carleton, a w 1707 roku sir Hugh Cathcart z Carleton, wydaje się więc, iż porzucenie budowli musiało nastąpić po tej ostatniej dacie.
Architektura
Wieżę usytuowano na wznoszącym się terenie w niedalekiej odległości od wybrzeża, w pobliżu ujścia rzeki Lendale Water i drugiego bezimiennego cieku wodnego. Wzniesiono ją z nieobrobionych polnych kamieni przy użyciu większych regularnych bloków wzmacniających narożniki. Otrzymała w planie formę prostokąta o wymiarach 9,5 x 7,6 metra i murach grubych na 1,8 metra. Wejście do niej umieszczono po stronie północno – wschodniej (w elewacji północnej) na wysokości pierwszego piętra. Umożliwiało to szybkie zdemontowanie lub zniszczenie drewnianych schodów (lub drabiny) w wypadku zagrożenia i odcięcie wieży od napastników. Zwieńczenia wież XV-wiecznych najczęściej zaopatrzone były w krenelaż oparty na osadzonym na konsolach przedpiersiu, jednak w Carleton najpewniej na samej górze znajdował się murowane poddasze przykryte dwuspadowym dachem.
Wewnątrz najniższą, parterową kondygnację przykryto sklepieniem kolebkowym. Składała się na nią pojedyncza, słabo oświetlona pojedynczym otworem szczelinowym komora, zapewne przeznaczona na spiżarnię. Nieczęsto spotykanym elementem było wydzielenie pod sklepieniem parteru rodzaju półpiętra. Na wyższej kondygnacji mieściła się aula (hall), komnata reprezentacyjna, także zwieńczona sklepieniem kolebkowym i także zaopatrzona pod nim w półpiętro. Jak na standardy późnego średniowiecza była ona kiepsko oświetlona niewielkimi i nielicznymi czworobocznymi oknami. Aulę z parterem łączyły proste, wąskie schody w grubości muru, natomiast na wyższe kondygnację pięła się cylindryczna klatka schodowa usytuowana w narożniku południowo – wschodnim. Powyżej auli znajdowała się jeszcze jedna kondygnacja, najpewniej przeznaczona na prywatną komnatę.
Stan obecny
Wieża zachowała się do dnia dzisiejsze w formie ruiny ze zniszczonym całym narożnikiem południowo – wschodnim. W XIX wieku został on częściowo odbudowany poprzez wstawienie nowego, cieńszego muru z portalem wejściowym. Niestety obecnie wieża jest dość zaniedbana, a liczne pęknięcia i ubytki murów wskazują na pilną potrzebę prac zabezpieczających. Wstęp na jej teren jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Coventry M., The castles of Scotland, Prestonpans 2015.
MacGibbon D., Ross T., The castellated and domestic architecture of Scotland from the twelfth to the eighteenth century, t. 3, Edinburgh 1889.