Historia
Zbudowany na wchodzącej w skład archipelagu Orkadów wyspie Shapinsay, broch Burroughston wzniesiony został w epoce żelaza, w ciągu paru ostatnich stuleci przed naszą erą lub w I wieku n. e. Był on jedną z około 500 wież mieszkalnych budowanych wówczas przez plemiona celtyckie na terenach północnej i zachodniej Szkocji. Ludy te prowadziły farmerski tryb życia, zajmowały się także hodowlą bydła, wypasem owiec i polowaniami na dzikie zwierzęta. Prawdopodobnie brak żyznej ziemi doprowadził z czasem do coraz częstszych konfliktów przejawiających się w ciągłych napadach, kradzieżach bydła i dobytku oraz uprowadzeniach w celu pozyskania niewolników. Wymusiło to budowę obwarowań zarówno o funkcji mieszkalnej, jak i obronnej oraz ostrzegawczej. Tą ostatnią zapewniała znaczna wysokość brochów, dająca rozległy ogląd okolicy, natomiast obronność zwiększała ich kamienna konstrukcja (odporność na podpalenie) oraz także przewaga wysokości nad atakującymi. O krótkotrwałym charakterze ówczesnych najazdów świadczy brak w większości brochów źródeł wody, nie wymagano więc od nich odporności na długie oblężenia.
Architektura
Broch Burroughston wybudowany został w północnej części wyspy, w pobliżu leżącego po wschodniej stronie wybrzeża, na łagodnie opadającym wzniesieniu, ponad skalistą plażą. Od linii wody dzieliło go około 100 metrów, co zapewniało ochronę przed sztormami i niespodziewaną napaścią ze strony morza. Wzniesiono go z nieobrobionych kamieni, układanych bez użycia zaprawy. Otrzymał formę wieży o średnicy zewnętrznej około 18 metrów (wewnętrznej około 10 metrów) zwężającej się w górnej partii na podobieństwo szyjki butelki. Grubość murów u podstawy wynosiła aż około 4 metry, przy czym po stronie północnej i południowej była miejscami o około 1 metra mniejsza.
Jedynym otworem przeprutym w ścianach wieży był wschodni otwór wejściowy (brak otworów strzeleckich), prowadzący do korytarza przebitego przez całą grubość muru. Jego szerokość wynosiła 1,2 metra, a wysokość 1,8 metra. Tradycyjnie był on przegrodzony drzwiami, umieszczonymi w pewnym oddaleniu od wejścia i blokowanymi ryglem osadzanym w otworze w murze. Po północnej stronie przejścia w grubości muru pozostawiono miejsce na podłużną, wąską komorę, prawdopodobnie miejsce dla straży pilnującej wejścia. Miała ona 4,4 metra długości i około 2,4 metra wysokości. Została zadaszona nachodzącymi na siebie płaskimi kamieniami, co prawdopodobnie oznacza, że tuż nad nią znajdowała się górna galeria.
Wewnątrz główna komora miała kształt zbliżony do okrągłego, przy czym wzdłuż ścian odnaleziono pozostałości ścianek działowych, pierwotnie wydzielających mniejsze pomieszczenia lub stanowiących rodzaj parawanów. Pośrodku komory umieszczono natomiast konstrukcję z układanych na sucho kamieni, którą najczęściej opisuje się jako studnię. Do wewnętrznej ściany wieży przystawiono także schody, prowadzące do niedużych górnych komór w grubości muru obwodowego lub do dookolnej galerii oraz na szczyt wieży, gdzie najpewniej znajdował się chodnik dla straży. Przypuszcza się, iż broch mógł także posiadać jedną lub więcej kondygnacji ponad główną komorą. Płaski strop pierwszego piętra mógł być oparty na drewnianych słupach oraz na odsadzce muru utworzonej na wysokości 2,7 metra.
Wokół wieży w bliskiej od niej odległości wzniesiono liczne pomocnicze lub mieszkalne zabudowania, także o konstrukcji kamiennej, nie spojone zaprawą. Całość zabezpieczona była zewnętrznym wałem, czy też murem oraz przekopem o szerokości od 4,6 do 7,6 metra, nie wzniesionymi jedynie od strony nadbrzeża (od wschodu). Po wewnętrznej stronie przekopu, około 2,7 metra od wieży zbudowano kamienny mur o grubości około 1,1 metra.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego zachowały się mury obwodowe wieży do wysokości około 3,3 – 4 metrów z widocznymi pozostałościami wewnętrznych podziałów i studnią. W pobliżu dostrzec można relikty zewnętrzny obwarowań. Broch udostępniony jest do zwiedzania.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Armit I., Towers in the North: The Brochs of Scotland, Stroud 2002.
Ritchie J., Brochs of Scotland, Aylesbury 1988.
The Royal Commission on the Ancient Monuments of Scotland. Twelfth report with an inventory of the ancient monuments of Orkney & Shetland, volume II, inventory of Orkney, Edinburgh 1946.